Hương Cau
Trần Đình Hùng
 

Long Xuyên là tên tỉnh thời Pháp của tỉnh An Giang, nay là Thị xã. Tỉnh Long Xuyên là quê hương của tôi, tôi biết nó ngày còn bé năm lên 9 tuổi, một mình từ nhà quê ra tỉnh thi lấy bằng Cao Đẳng Tiểu Học.

 

Long Xuyên thuở đó có hai khu vực rỏ rệt, khu chợ búa với phố xá nhà cửa ngăn nắp sạch sẻ, khu hành chánh gồm có Tòa bố (Tòa hành chánh), Bưu Điện, Nhà thương, Trường học, khu này bao bọc bởi sông Hậu giang và sông Đông xuyên. Ở chợ Long xuyên đi bộ chỉ năm phút là tới Cái Sơn hoặc chỗ đèn bốn ngày nay là đã ra ngoại ô rồi.

 

Mẹ tôi có người dì ở căn phố mé sông Khu hành chánh, cách bến đò qua chợ vài căn phố, cách trường Khuyến Học chừng trăm thước. Hồi còn nhỏ, tôi thấy Long Xuyên nhỏ, khi tôi lớn khôn thì Long Xuyên cũng lớn thêm ra, năm ngoái đi bộ từ ngã tư Xã Bổn về chợ qua Cầu Mới, đi ngang Trung Học Thoại Ngọc Hầu và Trường Nam Tiểu Học thấy dãi nọ liền dãi kia, không còn mương lục lục bình, cầu cá khi tôi đi thi năm 1950, nhà liền nhà, phố liền phố tầng nọ chất lên tầng kia đua nhau mọc.

 

Tuổi thơ tôi không còn vương lại góc phố, vỉa hè nào ở Long Xuyên ngày nay, bài Hương Cau của Trần Đình Hùng gợi cho tôi nhớ lại nhiều kỷ niệm xưa. Quê hương tôi đó.

 

tđh ở Long Xuyên

 

Ngày còn bé, tôi "Nam bộ" vô cùng, lớn một chút tôi lại trọ học ở đất phương nam (Long Xuyên)..chời ơi ..tôi được thương yêu theo cách Nam kỳ..mà đến giờ nhắc lại tôi vẫn còn ngây ngất..

 

- Thằng ba dzìa đó hả, cháo ếch tao để phần mày trong nồi, ở "cà ràng" dưới bếp đó..xuống hun lại rồi ăn đi,...( dì Ba hỏi tôi thứ mấy trong gia đình, tôi đáp sau bà chị, từ đó tôi là ..anh Ba Long Xuyên.!.)

 

Phần đi học về ..đói và cảm cái gia vị "tình thương mến thương" của dì Ba..! tôi ăn không cần phải rửa lại cái nồi !

 

Rửa chiếc xe đạp sau cơn mưa

 

Sau này, các món "cháo cao lương mỹ vị"..của nhà hàng khắp ba miền..tôi đều chê..xoàng cả..!

 

Ông là giáo viên trường Trung-Tiễu Học Bán Công Khuyến Học , nuôi cả nhà. Dì ở nhà chăm sóc "thiên đường", nhà dì Ba cạnh ngôi trường này, hằng ngày nghe được tiếng trống vào học. Nhà dì có một mảnh vườn nho nhỏ, cái cổng gỗ và những thanh rào xinh xinh, có một cây cau, khi đơm bông..hương tõa ngát, nhất là ..nhà dì Ba ..có 2 cô con gái tuổi học trò,(và 2 cậu con trai thường rủ tôi..nhậu "cây nhà ..cá vườn !)..

 

- Anh Ba (Hùng), đi Sè gòn...nhớ gom báo..Thời nay, ..Thiếu Nhi, Sách Tuổi MựcTím(tuoi hoc tro) & Sách Vàng (tức chuyện tranh Sì trum, Phan Tân Sỉ Phú-Spirou-). .dzìa cho tụi em đọc đó..!

 

Hai chị em Thảo, Phượng lại lõm bõm biết đàn, những hôm có trăng, dì Ba nấu chè đậu đen, chúng tôi quây quần tưởng thức chè của dì và ca hát..tùm lum nhạc..khổ nỗi..cái giọng ca của tôi ở tông..bê (tức là ..bê tông !) mà luôn cả: không dzô "ăn" nhịp,. Đúng thôi! sở trường của tôi là..Á..á..đoàn ta vzui, nào đi lên, một lòng hăng hái..hi hi..tốp lại anh Ba ! từ khi đó tôi bị ..giới hạn .."cho" hát..dù rất muốn thể hiện ..lòng vui sướng của mình..

 

Xe lôi phương tiện công cộng ở miền Tây

 

- Anh Ba nè..nhạc Trịnh, chỉ biết mỗi bài..rừng núi, mí lại đại bác ru ..không hè , thôi tụi em cho anh nghe bài..ướt mi,..!

 

Năm ấy vào mùa hè đỏ lửa,  tin tức chiến sự dồn dập..lòng dạ tôi để hẳn ở Sài gòn..Đêm tôi ngồi trên cái ghế gỗ ẩm ướt lạnh sau cơn mưa lê thê, ngoài vườn..dì Ba đến bên tôi hồi nào tôi không hay !

 

- Cháu Hùng , định về nhà hả ,..cháu về nói với má..(bà cứ từ từ ..chậm rãi..).. Cây cau nhà dì, đậu hai buồng cau ngon lắm, nói má thích buồng nào dì cho đem về ..cho má..!..luôn cả con gà....dì bắt sẳn..cho má..con ăn..!

 

...

Tới bây giờ, tôi cũng chưa .."tha thứ" cho tôi được...

 

- Thôi, dì Ba, con đi xe đò, rất ngại bận xách gà..mấy nữa,..má con, là người Bắc,..lại không biết..ăn trầu..con không đem gì về đâu dì Ba..!

 

...  Tha thứ cái "tội" ..quá ngây thơ trong trắng (???)..

 

Phải chi..

 

- Dạ, vâng, dạ thưa..con xin...!!!

 

Đi-Về, SG-LX, ..thêm mấy bận, do tôi phải đối phó với cái học kỳ dỡ dang, trả nợ những môn học thi rớt,..đau đáu lo sợ..cái giấy "hoãn dịch" cho năm sau..Chúng tôi gom tiền mướn căn nhà riêng gần trường..để ôn thi cho nốt cái niên khóa ..dầu sôi lửa bõng này..

 

..Tôi chưa hề, băng qua cái cầu Lê Lợi LX ..đến thăm dì, căn nhà xinh đẹp và những cô em " Nam kỳ" thương mến của tôi ..

Đứt phim, tôi cũng đứt luôn Thị xã Long Xuyên, dòng An Giang,..Bắc Vòm Cống,.xe đò Phi Mả,..v..v..

 

Bắc An Hòa đưa ngang chợ Long Xuyên ngày nay

 

Cách đây vài năm, theo lời thúc dục của một người bạn di cư 54, Bắc kỳ rặc, gia đình định cư ..ở Kinh số 2,  Cái Sắn. Ông bạn rời quê ra Thị xã học cùng trường ĐH Hòa Hảo, khác phân khoa..với tôi. Thân cư thê, cậu chịu "cắm rể" với một nàng con gái đất Long xuyên. Anh bạn mời về ăn đám cưới con trai lớn của cậu, tôi có dịp thõa lòng hoài niệm..

 

"...Chiều bữa trước mây về vây bủa
Chiều bữa nọ nắng tàn trên áo lụa
Trời bữa ni Thu úa lá quanh trường
Phố nhỏ nhà ai buồn hỡi buồn hời
Mưa sớm mưa chiều mưa trưa mưa tối
Nẻo cũ đường xưa lá sầu lá đổ
Mấy giòng Thu biền biệt không về.."
(trích từ email NNS)

 

Tôi tìm đến chốn xưa, không còn dấu tích cũ,..ngôi trường  Khuyến Học vẫn còn và khang trang hơn nhưng lại mất cái sân trường vang tiếng guốc đỗ . Cái ngõ hẽm dẫn đến nhà dì Ba bị bịt kín,..khu vực  bờ hồ Nguyễn Du, Bưu điện, Tòa Hành Chánh, rất nên thơ đã quy hoạch , chia năm sẻ bảy..Những căn nhà xây dựng đẹp đẽ..mọc lên..thay đỗi nhiều quá!

 

Tôi không thể nhận diện được cái nhà dì Ba, mấy đứa em Thảo, Phượng của tôi ở đâu trong cái không gian be bé của tỉnh lỵ này..Tôi đi qua, đi lại con đường, và ngôi trường cũ này, hỏi thăm những ông bà mà tôi nhìn thấy có dáng vẻ già cả như tôi hay hơn tôi..đến khi hết hy vọng..thì gặp một anh bạn trẻ..nhìn tôi ..trả lời "chắc cú"..(lý do) anh là bạn "nghệ nhân cây cảnh" của anh trai Thảo, Phượng,.. khi tôi nhắc hỏi về người con trai tật nguyền của dì Ba, có tài vẽ áo dài nổi tiếng ở đất này.

Ông bà ..đã mất đi..liên tiếp, sau ngày giải phóng..Ông không được tiếp tục dạy học, toàn bộ miếng ăn..trông vào đôi cánh tay co rút nhưng tài hoa của ông anh.. Tôi được anh bạn rất duyên may ấy hướng dẫn đến nhà&gia đình từng đứa em..Mừng lắm, chúng tíu tít, kể chuyện,..lấy chồng,..chia khu đất của ông bà, rồi ..bán.. mua.., đứa hiện đang có cửa hàng bán đồ "lưu niệm", đứa làm cô giáo giữ trẻ..mỗi đứa một cơ ngơi, có ăn có để..chỉ trừ có anh Hai H (là anh tật nguyền nói trên..) cố bám cái căn gác nho nhỏ, xoay  cửa hướng khác, trên khu đất của ông bà..

.."suốt ngày chửi xéo..lý thuyết ..cộng sản..! tụi em chịu hết nổi..! "

Dĩ nhiên..khi rời Long Xuyên, rời những kỷ niệm xưa, tôi lại không rời với kỷ niệm ngồi với anh "hai" H bên sân quán cà phê ghế dựa, máy lạnh, nhạc có màn hình phẳng, mới mẻ tiện nghi ..mà 2 anh em cứ chộn rộn, sao không được như xưa.. anh Hai và em ngồi tranh luận bức sơn dầu anh mới sáng tác ở cái hiên mái tre anh làm "xưỡng" vẽ, gió ngoài vườn cứ thoãng đưa vào hương của hoa cau, hoa lài...

tdh