Bằng Cấp ngày xưa

Thỉnh thoảng đến nhà bạn bè thấy trên tường treo những bằng cấp BA, BS hay MA, MS và Ph D thấy mà nhớ đến những ngày xưa đi học và những mảnh bằng có được.

Tôi không phải thuộc loại lười, nhưng không được chuyên cần lắm, chỉ thuộc dạng trung bình mà thôi. Khi tôi học năm Đệ Tứ tại Trường Kỹ Thuật Cao Thắng, Kỷ sư Cao Thanh Đảnh, tốt nghiệp Kỷ sư Công nghệ ở Pháp về trường làm Hiệu Trưởng, ông chọn học lọc học sinh từ giỏi cho đến yếu kém chia thành 5 lớp A, B, C, D, E. Năm trước tôi từ Đệ Ngũ D được xếp vào Đệ Tứ A. Năm đó, tôi thi đậu Trung Học Đệ Nhất Cấp Kỹ thuật.

Sau khi đậu Trung Học Kỹ Thuật Đệ Nhất Cấp, được theo học Đệ Nhị Cấp, tôi được xếp vào lớp Đệ Tam A, cùng là lớp những học sinh giỏi, hạnh kiểm tốt.

Đến năm Đệ Nhị, nay tương đương lớp 11, phải thi lấy bằng Tú Tài I cũng gọi là Tú Tài phần thứ nhất, có bằng nầy mới được lên lớp Đệ Nhất, tương đương với lớp 12 của Trung học phổ thong ngày nay.

Ngày xưa lên Đệ nhị cấp gồm các lớp Đệ Tam, Đệ Nhị, Đệ Nhất, tương đương với lớp 10, lớp 11, lớp 12 ngày nay. Chia làm những ban chuyên môn sau đây: Ban A là khoa học thực nghiệm chuyên học về Vạn vật dễ theo học ngành Y, Dược. Ban B là khoa học tự nhiên, chuyên học về Toán, Lý Hóa. Ban C chuyên học về Văn chương. Ban D chuyên học về cổ ngữ. Cuối cùng là Kỹ thuật.

Thi Tú Tài phần I hay II, đều có 2 kỳ thi mỗi năm, thi rớt kỳ I, được thi lại kỳ II. Năm tôi học Đệ nhị niên khóa 1961-1962. Tôi nộp đơn thi Tú Tài Kỹ thuật và Phổ thông. Năm đó, tôi thi rớt cả 4 kỳ thi.

Niên học sau 1962-1963, tôi phải học lại, không còn được học lớp A mà phải xuống học tới lớp E. Năm nầy, tôi phải cố gắng học, vì nếu thi rớt sẽ phải bị động viên đi học trường Hạ sĩ quan Đồn Đế ở Nha Trang. Cho nên niên học nầy tôi phải cố gắng, nên đậu hạng Bình Thứ.

Năm học sau, dù đậu hay rớt khi đã có bằng Tú Tài phần I đều được đi học Trường Sĩ Quan Trừ Bị Thủ Đức. Tôi có cố gắng và cũng đi học luyện thi vào Trường Kỷ sư, nhưng chỉ đậu Tú Tài II hạng Thứ.

Thi vào Trường Kỷ sư Công nghệ Phú thọ. Lúc đến giờ đi thi môn dễ nhất cho học sinh kỹ thuật như tôi là môn Kỷ nghệ họa, nay gọi là Vẽ kỹ thuật, đạp xe máy không nổ, đưa ra tiệm thợ sửa không được, trễ giờ thi bỏ thi.

Buổi chiều Hoàng Thanh, con trai của Nghị sĩ Hoàng Thế Phiệt, bạn cùng lớp ghé nhà hỏi, sao tôi bỏ thi, tôi kể lại chuyện xe không nổ máy, anh ta bèn mượn dụng cụ dũa, cưa của tôi, để hôm sau thi xưởng. Hoàng Thanh Thi đỗ theo học Kỷ sư Cng nghệ Phú Thọ, ra trường được học bổng đi Pháp rồi chuyển sang đi Đức, nay sinh sống ở tiểu bang Maryland, Mỹ.

Năm đó, tôi dự thi vào Cao Đẳng Sư Phạm Kỹ Thuật Phú Thọ, sau 1972 chuyển thành Trường Đại Học Sư Phạm Kỹ Thuật Thủ Đức, tuyển 10 người, tôi đậu hạng 12, tức là người dự khuyết thứ 2. Cuối cùng khóa đó chỉ có 6 người theo học mà thôi, nhiều người vừa thi đậu vào Kỷ sư Công nghệ, vừa thi đậu vào Sư Phạm Kỹ thuật, nên họ theo học Kỷ sư. Tuy nhiên có anh Nguyễn Văn Bài lại chọn học Sư Phạm Kỹ Thuật và anh Nguyễn Mạnh Hoạt lại được học bổng đi Pháp, nên anh đi du học ở Pháp, nay sinh sống tại thành phố Nante ở miền Nam xứ Pháp.

Tốt nghiệp Sư Phạm không có phát bằng, chỉ có chứng chỉ. Năm nào đó đồng môn Trịnh Như Tích, về trường Sư Phạm trong khi chờ đợi bổ nhiệm đi trường khác, anh tự làm và cấp cho tôi một cái chứng chỉ, gọi là để kỷ niệm. Bởi vì sau khi mãn khóa, được Sự Vụ Lệnh đi trình diện nơi trường mình sẽ dạy, sau đó được hợp thức hóa bằng Nghị Định của Bộ Giáo Dục bổ nhiệm, do ông Tổng hay Bộ Trưởng ký tên, nên không ai quan tâm đến vấn đề bằng cấp nầy.

Tôi cũng đã gìn giữ mấy chục năm qua những bằng cấp mình đã có, nhưng tôi thích nhất là cái bằng Sơ Đẳng Tiểu Học.

Tôi đậu mà không nghe xướng danh mình, nên nghĩ rằng đã rớt, do vậy bị gán cho tên Bùi Kiệm và Tô Võ vì có chăn bầy dê ! Tuần sau, anh tôi đi học ở tỉnh về, báo cho biết tôi đã thi đậu và năm sau cũng chính anh lãnh bằng mang về. Còn nữa, vì Đệ nhị thế chiến, mới có 5, 6 tuổi ở nhà quê tôi đã bị thất học. Sau đó đi học lại, học trường tư, năm 1950 thi đậu bằng Sơ Học, người ta có bằng để đi học, còn tôi có bằng lại bị thất học 4 năm. Đến năm 1954, mới được đi học lại. Năm 1956, học đứng hạng nhứt trong lớp, năm đó được miễn thi bằng Tiểu Học, được đi Trại Hè Học Sinh tại Vũng Tàu 3 tuần lễ không phải đóng tiền.

Có bằng Tiểu Học, thi tuyển vào Trung Học Thủ Khoa Nghĩa Châu Đốc, tranh đua trên 2 ngàn thí sinh, tuyển lấy 300 thí sinh, tôi đậu thứ 51 mặc dù làm trật hết 2 bài toán đố. Năm nầy tôi cũng thi tuyển vào Trung học Kỹ thuật Cao Thắng tranh đua với 3 ngàn thí sinh, tôi chỉ làm trúng có 1 bài Toan đố, tôi cũng đậu hạng 132/250 thí sinh tuyển vào. Nhờ vậy, tôi mới được lên Sàigòn ăn học.

Cuối đời nhìn lại, việc thi cử của tôi không mấy tốt đẹp, làm chi mà có vai trò Trưởng thì chỉ được vài tháng là đi chỗ khác chơi.