Chùa Ngọc Phật (WatPhraKaeo), là một ngôi chùa nổi tiếng nhất Thái Lan, cũng là một trong ba đại quốc bảo của Thái Lan, tọa lạc góc đông bắc Đại Vương Cung Bangkok (Bangkok Grand Palace), là bộ phận chỉnh thể của Đại Vương Cung. V́ trong chùa có phụng thờ tượng Phật Ngọc, nhân đó mà có tên là chùa Ngọc Phật.
Đây là pho tượng Phật được sùng kính nhất Thái Lan (tạc dáng Đức Phật đang ngồi thiền định, rất phổ biến trong nghệ thuật Sri Lanka), chỉ cao khoảng 75cm, chạm khắc từ khối đá lục bảo quư hiếm, được tôn trí trang trọng trong chùa Wat Pra Kaeo (chùa Phật Ngọc Lục Bảo
Điện thờ Phật Ngọc
Việc xây dựng ngôi chùa này bắt đầu khi vua Phật Yodfa Chulaloke (Rama I) dời kinh đô từ Thonburi đến Bangkok năm 1785. Wat Phra Keo nằm cạnh Cung điện Lớn và có tầm quan trọng bậc nhất trong các ngôi chùa nổi tiếng của Thái Lan, được xem như nhà chùa của Hoàng gia, với diện tích rộng đến 945.000 m², bao gồm hơn 100 ṭa nhà cao tầng, và là ngôi chùa duy nhất không có sư săi. Chùa nổi tiếng không chỉ v́ vẻ đẹp của nhiều kiểu kiến trúc, mà c̣n v́ bức tượng Phật bằng ngọc bích thiêng liêng nhất trong hằng hà sa số tượng Phật trên vương quốc. Không giống các ngôi chùa khác, chùa này không có khu nhà ở cho các vị sư mà chỉ có các ṭa nhà được trang trí các cảnh linh thiêng, các bức tượng.
Wat Phra Keo được đặt theo tên của chùa Hoàng Hôn bên Ấn Độ, xưa kia là một
ngôi đền được xây dựng vào thế kỷ 17, sau được vua Tak Sin chọn làm chùa của
hoàng gia, đồng thời cũng là cung điện. Tên chính thức và đẩy đủ của chùa
này là
วัดพระศรีรัตนศาสดาราม,
chuyển tự Latinh thành Phra Si Rattana Satsadaram
(Phrạc -Srỉ -Rách-ta-na-Sả-đa-ram), nhưng nay được gọi tắt là Chùa Phra Kaew.
Người nước ngoài thường gọi là chùa Phật Ngọc.
Theo Sử biên niên Thái, pho tượng đă được phát hiện một cách kỳ diệu vào năm 1434 tại một ngôi chùa thuộc tỉnh Chiang Rai (Bắc Thái Lan). Hôm ấy, một tia chớp chói ḷa bỗng dưng xuất hiện và chạm thẳng vào một chedi (tượng Phật được làm từ vữa stucco rắn chắc và sơn ở ngoài). Vị sư trụ tŕ ngôi đền vội đến xem, thấy lớp vữa bị bong ra và bên trong có một pho tượng nhỏ ánh xanh lộ ra. Tiếp đó pho tượng phát màu rực rỡ siêu nhiên, khiến dân chúng ṭ ṃ tụ tập lại để chứng kiến biểu tượng đẹp của Đức Phật. Tương truyền, sức mạnh huyền diệu của pho tượng đă hấp dẫn tất cả những ai đi ngang qua đó. Cuối cùng, pho tượng đă được đưa về Chiang Mai, rồi lưu lạc qua Lào vào thế kỷ XVI. Năm 1778, viên tướng người Thái - Phya Chakri - đă chinh phạt để đoạt lại bức tượng. Trong niềm vui chiến thắng, vị tướng này đă được tôn làm vua với vương triều Rama. Ông quyết định mang tượng Phật ngọc lục bảo về Bangkok trong niềm tin tưởng pho tượng sẽ ban cho kinh đô một vận hội tốt cũng như sẽ bảo vệ nền độc lập cho đất nước.
Từ đó đến nay, tượng Phật ngọc lục bảo được đặt trên chóp bệ thờ mạ vàng cao 11 mét, tại tầng cao nhất của chùa Wat Pra Kaeo. Chiếm phần c̣n lại của không gian xung quanh bảo tượng là một nhóm tinh tuyển những đồ trang trí rực rỡ và các tượng Phật nhỏ hơn, cùng vô số tranh sơn tường dựa theo những đề tài Phật giáo. Tượng Phật ngọc lục bảo mỗi năm được thay pháp phục 3 lần: mùa nắng, mùa mưa và mùa lạnh. Vua Rama I đă cho thiết kế 2 áo cà sa để phục trang cho tượng Phật: 1 áo chùng không tay 60 nút (dùng trong mùa nắng) và một áo choàng ngoài mạ vàng lốm đốm xanh (dùng trong mùa mưa). Đến đời vua Rama III, vua đă ra lệnh làm thêm 1 áo choàng nghi lễ bằng vàng nguyên chất (dùng trong mùa lạnh)! Vào thời kỳ giao mùa, cũng là lúc diễn ra nghi thức thay áo cà sa. Nghi thức bắt đầu bằng câu “Tâu bệ hạ...”, rồi nước thiêng được tưới lên tiền sảnh (pḥng đợi viếng tượng và cầu nguyện) bên ngoài. Vào dịp này, đông đảo Phật tử, nhân dân Thái Lan và khách hành hương các nước đến chùa Phật Ngọc Lục Bảo để dâng sen hồng, hoa quả, thắp nến và nhang trầm tôn niệm Đức Phật - vị “Bệ hạ” đă ban phước lành cho muôn dân và giữ yên bờ cơi đất nước “mùa Xuân Phật giáo”..
Trong chùa, ngoài điện Ngọc Phật, đại đa số chóp đỉnh của những kiến trúc quan trọng đều trang trí theo kiểu đỉnh nhọn, điểm này đă trở thành nét đặc sắc thứ nhất về mặt kiến trúc tự viện Thái Lan. Mỗi đỉnh nhọn đều có trang sức celluloid, sứ màu, thếp vàng... lóng lánh chói mắt. Những kiến trúc đỉnh nhọn khiến cho khách du lịch chú ư là Kim Tháp, Tàng Kinh Điện và Tiên Vương Điện. Nét đặc sắc thứ hai của tự viện là trang sức quá cầu kỳ, hoa lệ nhiều màu, xanh vàng rực rỡ.
Nét đặc sắc thứ ba của ngôi tự viện này có bốn mặt được bao bọc bởi hành lang bích họa dài 1 km, trên bích họa 178 bức tranh màu sắc xinh đẹp, họa vẽ tinh xảo, lấy sử thi "Rāmāyaṇa" - văn học cổ điển Ấn Độ làm đề tài, có dịch ra chữ Thái để mọi người cùng hiểu. Truyện "Tam Quốc Diễn Nghĩa" của Trung Quốc, được ghi chép trên những bức b́nh phong và những chiếc lục b́nh bằng gốm, sứ. Bích họa này đă thể hiện sự thống nhất hoàn mỹ của ba ngôi Phật, Thần và Quốc Vương.
Toàn bộ kiến trúc của chùa Ngọc Phật rất to lớn, hùng vĩ. Những ngọn tháp cao ṿi vọi, dăy hành lang dài hun hút bằng vàng ngọc lấp lánh, những đặc điểm của các ngôi chùa trên đất Thái, hầu như đều tập trung vào chùa Ngọc Phật, v́ chùa này lớn nhất trong toàn quốc. Kiến trúc và nghệ thuật của nó đă thể hiện đặc sắc theo phong cách thời cổ, được ngợi khen là nghệ thuật quư báu về mặt hội họa, điêu khắc, kiến trúc của Phật giáo Thái Lan. Trong chùa Ngọc Phật, mọi người c̣n có thể nh́n ngắm những loài phi điểu và những loại hoa mai, hoa mẫu đơn, hoa cúc... được chạm khắc, họa vẽ trên bức tường hoa và các b́nh gốm, sứ. Đây là kiệt tác của Trịnh Ḥa - nhà hàng hải vĩ đại đời Minh Trung Quốc, đă thi công khi đến Tây Dương lần thứ ba.
