Bán Con Vào Chùa

Nhuận Pháp

 Năm 1994, tôi có viết thư hỏi anh Vơ Đ́nh Cường về vài chi tiết của GĐPT, trông đợi vẫn không thấy anh trả lời. Năm 1996, trở về Việt Nam, đến nha thăm anh, tôi không hỏi mà anh tự nói :

- Anh có được thư Tông hỏi về GĐPT, anh không trả lời v́ có vài anh em miền Trung viết về Gia Đ́nh Phật Tử hơi khác một chút.

Hôm đó anh cũng như tôi không đi sâu chi tiết về vấn đề nầy.

Khi tôi ghé thăm anh Nguyễn Hữu Huỳnh, anh có gửi cho Trưởng Tuệ Linh một tài liệu in Ronéo khổ 8.5 X  11, dầy 52 trang, tựa là Thử T́m Hiểu Nguồn Gốc Gia Đ́nh Phật Tử Việt nam, Tài liệu nầy có dẫn chứng và khẳng định Ban Đồng Ấu Phật Giáo là tiền thân của Gia Đ́nh Phật Tử.

Bán Con Vào Chùa của Nhuận Pháp, đăng trong Bản Tin Lam, kỷ niệm Chu niên thứ Ba GĐPT Vĩnh Nghiêm (1992-1995), phát hành vào dịp Thành Đạo Phật Lịch 2539 (1995), tác giả tuy không khẳng định nhưng cũng cho thấy Ban Đồng Ấu Phật Giáo là tiền thân của Gia Đ́nh Phật Hóa Phổ.

Pháp Huệ Nguyễn Hữu Huỳnh và Nhuận Pháp Tôn Thất Liệu đều sinh trưởng ở đất thần kinh Huế, là con nhà ‘’ danh gia, vọng tộc ‘’, Có lẽ vào lúc đó, anh Vơ Đ́nh Cường đă nói về 2 bài viết nầy.

Năm 1998, trở về thăm Việt Nam, anh Nguyễn Hữu Huỳnh lại gửi cho Trưởng Tuệ Linh Tập 2 của quyển Thử T́m Hiểu Nguồn Gốc Gia Đ́nh Phật Tử Việt Nam, lần nầy do anh Lê Lừng, người cộng tác thân cận của Bác sĩ Lê Đ́nh Thám viết.

Bài Bán Con Vào Chùa, ghi lại một một khía cạnh thời bấy giờ, tuy nh́n ở góc độ nào cũng cho chúng thấy được những ngày đầu của Ban Đồng Ấu Phật Giáo.

Tôi tin tưởng những tài liệu nầy, hết sức giá trị về Lịch sử Gia Đ́nh Phật Tử Việt Nam, do đó xin giới thiệu cùng bạn đoc.

Phúc Trung Huỳnh Ái Tông

Ba mẹ cho tôi biết, từ khi tôi được chào đời cho đến 4,5 tuổi thể chất ốm yếu, thường hay bị bệnh tật với đủ loại sốt, mụn nhọt, rối loạn tiêu hoá thật là khó nuôi dưỡng.  Với ư nghĩ thời bấy giờ cho là có ma quỷ, vong nhân ám hại. Hơn nữa nền y dược cổ học, gia truyền chẩn lư thiếu thực nghiệm và hiệu ứng cấp thời.

V́ vậy ba mạ tôi tin nghĩ thần linh qua bùa chú thầy pháp rất cuồng nhiệt. Người nghe thầy pháp  (thầy cúng) am, miếu nào linh thiêng th́ bồng tôi đến đăy cúng cầu, từ ngày tháng nầy qua ngày tháng khác. Có nơi phải đi mất nữa ngày đường với đôi chân, lưng đ́u tôi, từ những am thầy Trần ở làng Chuồn, miếu Ông ở Thuận an, gần nhất là am Ông Bạo tên đồi Dương Xuân, am Ông Búa ở làng An Ninh gần chùa Thiên mụ.

Sau cùng bồng dắt tôi lên Nam giao bán vào chùa Vạn-Phước. Nơi mà thân quyến và ba mạ tôi đă quy y.  Đến gần cổng chùa, sau khi ngồi nghỉ sức và sắp xếp lễ phẫm dưới gốc cây Bồ Đề cổ thụ - Ba Mạ dắt tay tôi chậm răi tiến vào khu nhà trù (tri khách) gặp Sư chấp sự kính lễ .

Độ khoảng 10 giờ, Sư chấp sự hướng dẫn Ba Mạ và tôi đến tŕnh Hoà thượng trụ tŕ. Tiếp đó Sư hướng dẫn lên tiền đường, đến quỳ trước bàn Phật chờ đón Ḥa thượng và chư tăng hành lễ .

Từ khi đến quỳ trước Phật, Ba mạ dặn bảo tôi không được khóc hay đứng dậy, cũng như nh́n bên ni bên tê mà Phật quở. Thật ra khi mới đến trước bàn thờ, với cảnh trí uy nghi đă cho tôi một cảm giác lo sợ, nên ngoan ngoăn qú ngồi rất khuôn phép như lời Ba mạ dặn bảo .

Sau một thời gian hành lễ tụng kinh, Ba mẹ đón nhận quần aó màu vàng có ấn son và chữ kệ chú do Hoà thượng trao. Ba mạ mặc vào cho tôi xong, Hoà thượng và chư tăng trở về hậu liêu. Thầy chấp sự hướng dẫn Ba mạ và tôi xuống nhà khách thọ trai .

Thọ trai xong, Ba mạ dắt tôi vào đảnh lễ Hoà thượng và xin phép ra về. Về đến nhà, ba mạ dẫn tôi đến trước bàn thờ tổ tiên chỉ dạy bái lễ và căn dặn tôi :

- Ba mạ bán con vào chùa rồi đó

- Từ nay con thuộc nhà chùa và luôn luôn mặc quần áo này.

- Áo quần này là của Phật, của Ḥa thượng thí pháp độ mệnh cho con.

Tôi hỏi : - V́ răn ba mạ bán con rứa ? - Bán là răn rứa hả mạ ?

Ba mạ bảo bán đây là húy kiêng, mai mốt lớn lên con mới biết. V́ rứa nên con mặc quần áo này, để khỏi đau ốm ( lớn lên mới thấy rơ người lớn tuổi mới gọi là quy y, trẻ thơ gọi là bán theo ḷng tin con khó nuôi ).

Từ đó trở đi tôi ngoan ngoăn mặc áo vặt ḥ màu vàng ( tương tự áo dài, nhưng ngắn gần đến đầu gối ) có dấu ấn son kệ chú, quần dài màu vàng và đeo dăi bùa ở cổ và chân. 

Sự huyền diệu khó chứng minh giải thích (trần thế cho truyền hoặc mê tín ). Nhờ đó mỗi ngày bệnh hoạn tôi giảm bớt, ăn uống được b́nh thường và cơ thể cứng rắn dần. Gia đ́nh nội ngoại và nhất là ba mạ tôi vô cùng tôn kính và vui mừng. Cho nên ba mạ thường dắt tôi lên chùa lễ Phật.  Những ngày đại lễ hay trai đàn, luôn được dắt theo đi lễ khắp các chùa tại Huế.  Đến nay, tôi vẫn tín thành sự huyền diệu duyên sinh của tôi từ tấm bé được ba mạ thuật lại.

Năm lên sáu được đưa đến trường cấp Sơ-học ( cours élémentaire ). Một ngạc nhiên ngây ngô mới là tôi được mặc quần dài trắng thay màu  vàng, vẫn áo vạt ḥ vàng như thường lệ, lại mặc thêm áo dài màu đen bên ngoài. Tôi khóc lóc không chịu mặc áo đen quần trắng. Ba mạ khuyên dụ măi mới dẫn tôi đến được trường nhập học. 

Ngày đầu tiên c̣n bẻn lẻn với các bạn bè cùng lớp, vài ngày sau quen dần, có bạn lớn hơn ở lớp khác tinh nghịch, trong giờ ra chơi đă chạy lại kéo vạt áo đen bên ngoài rồi chế diễu ‘ Con thầy chùa mặc áo vàng ! Hắn có bùa !!! ‘  Tan học về nhà tôi khóc lóc và kể lể lại câu chuyện bị chế diễu. Và thưa tŕnh ngày mai đi học không chịu mặc áo vạt ḥ vàng.

Tối hôm ấy, ba mạ tôi khuyên dụ tôi vô kể, tôi vẫn không chịu.  Ba mạ mới răn dọa là nếu không chịu mặc áo vạt ḥ vàng và đeo bùa dăi th́ con sẽ bị đau ốm, ma quỉ theo dắt. Áo bùa là của Phật, của Ḥa thượng, để giữ ǵn con. Từ đó làm tôi sợ và ngoan ngoăn theo lời, dù cho bị bạn bè chế diễu .

Sau hết cấp Sơ học lên cấp Tiểu học ( Cours primaire complémentaire ), tôi vẫn c̣n mặc chiếc áo vạt ḥ , quần dài màu vàng ( đi học mặc quần trắng ).  Năm 11 tuổi sau lễ xả phục mới thôi mặc và thôi đeo dăi bùa . 

Năm 1940, lúc đó tôi đang học cấp Trung học (Lycée = D’instruction secondaine) th́ tại vùng gia quyến tôi cư ngụ, khuôn - hội Phật học trực thuộc Hội An nam Phật học đang bắt đầu vận động h́nh thành Ban Đồng Ấu do anh Viễn gia quyến cụ Nghè Đường phụ trách.

Gia quyến cụ Nghè và Ông tôi là chỗ quen biết, nên Anh Viễn thường đi lại tŕnh bày về Phật học và giải bày việc thành lập Ban Đồng Ấu, cũng như ư nghĩa cách thức họp thành của Đồng Ấu, ngoài phần học đạo, ca hát, vui chơi lành mạnh tương tự như hướng đạo. Đồng thời xin phép cho tôi theo anh để lập Ban Đồng Ấu địa phương và các Khuôn hội trong huyện anh phụ trách.

Theo lệnh Ông tôi, Ba mạ - nhất là mạ tôi thuận ngay. Từ đó cứ ngày thứ năm và ngày chủ nhật trong tuần ( thời ấy hai ngày này nghỉ học )  là tôi được anh phụ trách ( cách gọi lúc đó ) lại nhà dẫn tôi cùng đi lo việc đồng ấu. Thỉnh thoảng lại tháp tùng theo anh lên chùa Từ Đàm dự cuộc gặp gỡ bàn việc Đồng Ấu giữa Bác sĩ Lê Đ́nh Thám, vài vị thành viên của Hội An nam Phật học ( kỷ sư Tôn Thất Tùng, Nguyễn Khoa Toàn, Ni Sư Diệu Không... ) và một số anh cùng phụ trách như anh Viễn .

Nhờ đó, tôi biết những người phụ trách như anh Viễn được Hội An nam Phật học của Bác sĩ Tâm-Minh Lê Đ́nh Thám giao phó cho việc Đồng Ấu như các anh Lê Bối, Tráng Thông, Sỹ , Quán ... về sau được biết danh Đoàn Phật học Đức dục bên báo Viên Âm có anh Cường.

Tổ chức Đồng Ấu lúc ấy, rất đơn sơ ở thời kỳ phôi thai của một đoàn thể Phật học. Nội dung sinh hoạt có học kinh, tụng niệm, nghe giảng rất sơ đẳng về Phật học, rước lễ, hộ niệm, tập hát theo nhạc điệu Đăng đàn cung, Kim tiền, Lưu thủy. Và một số bài hát theo nhạc điệu tân thời ( phần lớn dạy hát thuộc ḷng, ít ai biết kư âm pháp, nhạc cụ hiếm, chỉ có Mandolin hay Banjo ), cùng những h́nh thức lửa trại, tṛ chơi, gút, morse, rập khuôn của Hướng đạo (do anh Tráng Thông, Lê Bối gốc hướng đạo ).

Trang phục áo đen dài, quần trắng học tṛ ( đi trại có áo cổ viền ngắn ). Về sau ( 1942 ?) mới có đồng phục chemise màu đà ( Hướng đạo màu nâu gụ ) quần dài đen lưng dây thun ( nông thôn chưa đồng bộ ).

Hệ thống điều hành lúc bấy giờ :

- Ban phụ trách Đồng Ấu trực thuộc Hội An nam Phật học.

- Các khuôn hội Phật học là Ban Đồng Ấu.  Ban Đồng Ấu phân chia thành các Đội, Chúng.

Một tiêu biểu cho truyền thống huy hiệu HOA SEN bây giờ của GĐPT , lúc đó đă chuẩn lấy hoa sen 8 cánh làm tiêu biểu chung từng đội, chúng trong các Ban Đồng Ấu với màu sắc khác nhau như :

- Đội sen vàng hay Đội sen xanh.

- Chúng sen đỏ hay Chúng sen trắng.

và bài hát khi hành lễ là bài ‘ Lục cúng ‘ sau đổi là‘ Trầm hương đốt ‘.

Từ đó Ban Đồng Ấu phát triển với cường độ thuận lợi, tại thành phố và nhất là ở nông thôn, được tín hữu khuôn hội tán trợ, hơn nữa những h́nh thức hoạt động rất thiết thực hữu ích như hộ niệm, rước lễ, tư cách người đồng ấu học đạo, nhất là các kỳ đi trại. Bất cứ cắm trại tại địa phương nào, có hay không có khuôn hội, nội dung chính là làm Việc Thiện ( nay là xă hội ).  Nghĩa là ngoài phần lễ Phật, lửa trại, tṛ chơi c̣n chỉ dẫn đồng bào về phương pháp vệ sinh, ngừa bệnh, thực hiện công tác quét dọn những khu phố rác rưởi, khơi mương rănh. Quy tụ trẻ em trong khu phố cùng vui hát .

V́ vậy, những làng xă, phường xóm chưa có khuôn hội, nô nức vận động tín hữu thành lập khuôn hội, để có Ban Đồng Ấu như là một sự ganh đua đầy hứng khởi .

Hạ bán niên 1945 h́nh bóng Đồng Ấu ngừng vắng thời gian.  Khoảng hai năm sau tổ chức Đồng Ấu được phục hồi, do một số anh chị cũ và mới ( Anh Cường, Thầy Minh-Châu, chị Cúc, A Tuân ... , vắng bóng anh Viễn ), qua cuộc gặp gỡ đầu tiên tại biệt thự đường Nguyễn Hoàng ( thời trước là Rue Paul Bert ). Bắt đầu từ đây có sự canh tân lớn lao của tổ chức, về mọi mặt h́nh thức cũng như nội dung.  Ban Đồng Ấu trước đây cải đổi thành Gia Đ́nh Phật Hóa Phổ. Tiếp theo những thời gian sau (1950 ) đổi thành Gia Đ́nh Phật Tử.

Trong tuổi thanh xuân học tṛ, với bản tính trầm lặng, khiêm tốn gia phong và nhuốm máu tài tử ( amateur ) lại tiếp vào tuổi trưởng thành bước vào ngưỡng cửa cuộc đời của kiếp nhân sinh với mưu sinh, nên tôi chỉ là bạn đoàn t́nh lam.   Từ bạn đoàn được các Trưởng t́nh lam, đại đức tôn kính Ủy viên Thanh niên, Giáo hội Tăng già Bắc Việt , cho đạt mời tham gia làm gia truởng, Ban viên Ban Hướng Dẫn thuộc Giáo hội Tăng Già Bắc Việt Tại Miền Nam.

Tiếp theo, do thiện duyên, người Đồng Ấu, Bạn Đoàn năm xưa lại được cử làm thành viên phái đoàn Huynh Trưởng GĐPT Bắc Việt dự đại hội GĐPT toàn quốc 1964.  Sự hiện diện trong thành phần phái đoàn trở đi làm ngạc nhiên cho những áo lam quen hay lạ của các thế hệ cũ, mới đă hiện hữu từ Đồng Ấu hay GĐPT, trong đôi mắt ngỡ ngàng với những dấu hỏi :

- Từ đâu ? Có phải Huynh trưởng ?

-  Sao GĐPT Bắc Việt lại đưa vào Ban Hướng Dẫn ? v.v.. ?

Một đôi lần có vài Huynh trưởng ( đồng hương ) luống tuổi ( tương đương ) hoặc trung niên của thế hệ mới GĐPT cũng đặt những câu hỏi, gọi là tâm t́nh như vậy. Tôi chỉ lặng lẽ với tâm hồn và ngắn gọn là Đồng ấu Phật học mà !

Thú vị thật Đồng Ấu ! Mà cũng đúng và mến thương hai chữ Đồng Ấu thuở nào ! và do Đồng Ấu để được GĐPT Giáo hội Tăng già Bắc Việt quư mến gắn lên ḿnh ‘ Huynh Trưởng ‘ ( thời Đồng Ấu chưa có từ này ), và năm sau được tin GĐPT  Trung Ương phong Huynh Trưởng Cấp Tấn.

Thiện duyên được ‘bán vào chùa’ tôi được thọ hưởng hồng ân Tam Bảo độ tŕ trong duyên sinh, để thành người Đồng Ấu - Huynh trưởng GĐPT.

H́nh ảnh tinh hoa tươi mát khởi thuỷ từ thời Đồng Ấu là :

- Con Phật và Tăng bảo.
- Học Phật về hạnh Từ bi - Vị tha, để trở thành người Phật tử thuần thành, tránh tham, sân, si đền đáp nghĩa tứ ân, nhầm tạo thiện nghiệp duyên mai hậu của kiếp nhân sinh.

Do đó, người Đồng Ấu - Huynh trưởng của tôi với ư thức thuần lư :

- Phật, Pháp, Tăng bảo.
- T́nh lam trong đạo Phật.

đúng theo giáo pháp và mục đích tinh hoa khởi thuỷ của Đồng Ấu - GĐPT, nhằm tự giác, giác tha để thanh tịnh tâm hồn. Nên đồng cảm bài hát do Trưởng Minh Phương hướng dẫn tập hát trong dịp trại hành hương của Nam, Nữ Huynh Trưởng GĐPT Vĩnh Nghiêm tại chùa Hội Sơn - Thủ Đức năm 1993 :

 Gần nhau
Gần nhau trao nhau yêu thương t́nh loài người .
Gần nhau trao cho nhau tin yêu đừng gian dối .
Gần nhau trao nhau ánh mắt nhân loại này.
T́nh yêu trao nhau  xây đấp nên t́nh người .
Cho dù rừng hay lá xanh tươi .
Dù cho biển cạn, nước bao la
Ta vẫn yêu thương nhau măi măi ..
( có thể được xin thêm .. . trong ánh đạo vàng )

Mong rằng  các Huynh trưởng GĐPT cũng đồng cảm tâm nguyện, để tinh hoa khởi thuỷ luôn viên dung với Đạo .

Mùa Thành Đạo PL. 2539
Quư Đông Ất Hợi - 1995
Nhuận pháp

( * ) Trở về Mục Lục