Phúc Trung
Chương Năm
Một thời Gia Đ́nh Phật Tử xán lạn
28. Một chuyến về nguồn
Sau Pháp nạn 1963, Phật Giáo có ảnh hưởng sâu rộng trong dân chúng, nhiều người đi chùa. Phong trào Gia Đ́nh Phật Tử cũng bành trướng nhanh chóng, mỗi Gia Đ́nh đă sinh hoạt từ trước có thêm nhiều Đoàn sinh, một số nơi Gia Đ́nh Phật Tử mới được thành lập.
Qua pháp nạn tại thử đô Sàig̣n, Thượng Tọa Thích Thiện Hoa và anh Trần Quang Thuận họp với anh Huỳnh và sau đó triệu tập các Huynh Trưởng đă sinh hoạt trong thời gian qua, tiến tới thành lập một Ban Hướng Dẫn Thủ đô, những lần họp nầy diễn ra cũng tại Đoàn quán GĐPT của chùa Xá Lợi như thời gian Pháp nạn. Sau đó thành lập Ban Hướng Dẫn Thủ đô, thành phần như sau:
Trưởng Ban: - Nhật Minh Nguyễn Hữu Huỳnh
Phó Trưởng Ban: - Bác Thiện Quang Đỗ Văn Giu
Tổng Thư Kư: - Tuệ Linh Nguyễn Công Sản
Phó Tổng Thư Kư: - Phúc Trung Huỳnh Ái Tông
Và một số Ủy viên khác.Ban Hướng Dẫn GĐPT Thừa Thiên mời Huynh Trưởng GĐPT Thủ đô ra tham quan cố đô Huế, là cái nôi của Gia Đ́nh Phật Tử, là điểm khởi đầu mùa Pháp nạn 1963, lại có Trại Họp bạn Quảng Đức trong thời gian nầy
Tôi không nhớ nhờ ai xin được nguyên chuyến phi cơ DC3 của Quân Lực Việt Nam Cộng Ḥa đưa chúng tôi đi và về, chuyến đi do phi hành đoàn quân nhân Mỹ lái, họ dễ dàng cho chúng tôi ra pḥng lái nh́n xuống phía dưới đất, nhưng chuyến về phi hành đoàn Việt Nam khắt khe hơn, anh em không được ra pḥng lái để quan sát.
Buổi sáng sớm, trước khi Đoàn lên đường, anh Nguyễn Hữu Huỳnh có đến chùa Xá Lợi nơi chúng tôi tập trung, để xe đưa lên phi trường Tân Sơn Nhất, anh dặn ḍ và đưa tiển phái đoàn.
Sáng ngày 11-1-1964, Phái Đoàn tại Phi trường Quân Đội Tân Sơn Nhất chờ lên phi cơTrục trặc một chút sau khi khởi động, phi hành đoàn là những quân nhân Mỹ phải cho kiểm soát lại động cơ, đến 7 giờ chiếc vận tải cơ DC3 số hiệu O 316164 của Không lực Việt Nam Cộng Hoà mới cất cánh rời khỏi Phi trường Tân Sơn Nhất, chở một Phái đoàn 25 Huynh Trưởng của Thủ đô Sàig̣n ra thăm viếng Gia Đ́nh Phật Tử Thừa Thiên vào ngày 11 tháng Giêng năm 1964.
Cuộc thăm viếng nầy do Ban Hướng Dẫn Gia Đ́nh Phật Tử tỉnh Thừa Thiên (Huế) mời nhân dịp Đại Hội Huynh Trưởng Gia Đ́nh Phật Tử Trung Phần, Đại Hội Huynh Trưởng Gia Đ́nh Phật Tử Tỉnh Thừa Thiên và Trại Họp Bạn Huynh Trưởng Quảng Đức tại Đàn Nam Giao.
V́ Anh Nguyễn Hữu Huỳnh, Huynh Trưởng lănh đạo Gia Đ́nh Phật Tử Thủ đô trong thời gian Pháp nạn, bận việc riêng không thể hướng dẫn Phái đoàn, nên đă cử thành phần lănh đạo Phái đoàn như sau :
Cố vấn: - Bác Đặng Như Lan
Trưởng Đoàn: - Bác Đỗ Văn Giu
Phó Đoàn kiêm Thư kư: - Anh Tuệ Linh
Phó Đoàn kiêm Huynh Trưởng Trực: - Anh Huỳnh Ái TôngCác Huynh Trưởng trong Phái đoàn: Chị Phạm Thị Hoài Chân, Nguyễn Thị Minh, Nguyễn Thị Hồng Loan, Nguyễn Thị Dương, Đỗ Thị An, Nguyễn Thị Ngân, Nguyễn Ngọc Sương ..... Anh Nguyễn Đ́nh Nam, Đỗ Ngọc Đắc, Trần Vĩnh Trung, Nguyễn Ḥa, Cao Tấn Tiến, Nhơn, Thạnh, Ry, Lưu ... tổng cộng gồm có 23 Huynh Trưởng và 2 Bác, cả 2 Bác cũng mặc đồng phục. Những Huynh Trưởng trên thuộc các Gia Đ́nh Phật Tử Chánh Đạo, Chánh Minh, Chánh Thọ, Chánh Đạt, Minh Tâm, Giác Minh, Giác Long, Giác Trí, Giác Hoa, Giác Quang.
Trong thời gian bay, Bác Giu, Anh Tuệ Linh và chúng tôi ngồi lại với nhau để thảo một bức điện gửi về Sàig̣n cho Anh Huỳnh biết, Phái đoàn đă ra đến Huế.
Từ trái: Tuệ Linh, Lưu, Bác Lan, Bác Giu, Tông, TiếnCác anh chị em c̣n lại tṛ chuyện thoải mái nhưng thực ra ai cũng có tâm trạng nôn nóng mong cho phi cơ bay nhanh đến nơi, hầu hết các Nam Huynh Trưởng đều có ra pḥng lái để nh́n xem phong cảnh, phi hành đoàn Mỹ thật là dễ dăi, anh em đi lại tự nhiên.
Phi cơ vừa đáp xuống phi trường Phú BàiSau 3 giờ 30 phút bay, Phi cơ đáp xuống Phi trường Phú Bài th́ có Đại Đức Chánh Trực, Bác Quang, Anh Nguyễn Khắc Từ, Anh Mai Đ́nh Nam ... đón Phái đoàn, rồi đưa chúng tôi về ngụ tại chùa Linh Quang do Thượng Tọa Mật Nguyện trụ tŕ, sau khi để tạm hành lư, Phái đoàn chúng tôi đi bộ đến Từ Đàm vào Chánh điện Lễ Phật, mọi người không khỏi liên tưởng đến nơi đây năm 1951 đă thành lập Tổng Hội Phật Giáo Việt Nam và Đại Hội Huynh Trưởng đă đổi danh hiệu Gia Đ́nh Phật Hóa Phổ thành Gia Đ́nh Phật Tử, nơi đây cũng là nơi bùng nổ ra cuộc tranh đấu cho Tự do tín ngưỡng của Phật Giáo Việt Nam vào ngày Phật đản năm 1963.
Chánh điện chùa Từ ĐàmSau khi lễ Phật, Phái đoàn được Anh Nguyễn Khắc Từ hướng dẫn vào Hội Trường chùa Từ Đàm, nơi đây đang có Đại Hội Huynh Trưởng Gia Đ́nh Phật Tử Trung Phần, Đại Hội họp theo h́nh chữ O, Phái đoàn vào ngồi vị trí nh́n thẳng vào chủ tọa đoàn, sau lưng là cửa chính ra vào.
Phái đoàn được Đại hội Htr GĐPT Trung Phần tiếp đón tại Hội trường chùa Từ ĐàmChiều hôm đó Phái đoàn được tự do, sau bửa ăn trưa, một số các Anh thuê đ̣ đi trên sông Hương rồi tắm ở sông Hương, viếng chùa Diệu Đế, đi chợ Đông Ba ... Buổi tối vào Đàn Nam Giao viếng Trại Họp Bạn Huynh Trưởng Quảng Đức.
Tại cổng chùa Diệu Đế. Từ trái (1) chị Hoài Chân, (3) Tông, (4) Hiền, (7) Sương. (9) chị NgânNgày 12-1-1964, Phái đoàn đến Đàn Nam Giao tham dự Lễ Khai mạc Trại Họp Bạn Quảng Đức. Trại cắm xung quanh Đàn Nam Giao, cho nên sau khi tham dự lễ, Phái đoàn được hướng dẫn lên Đàn, được giải thích sơ lược những vị trí cúng tế của Vua ngày xưa.
Đến trưa, Phái Đoàn tăng cường thêm hai Anh Nguyễn Quang Vui và Ngô Mạnh Thu, nhơn đi công tác ra Huế, công tác sáng hôm ấy đă xong, các Anh tham gia vào Phái đoàn cho đến ngày về.
Ngày 13-1-1964, Phái đoàn được Ban Hướng Dẫn Gia Đ́nh Phật Tử Thừa Thiên khoản đải một bửa ăn tại Giảng đường Chùa Từ đàm, trong các chị tự nảy sinh ư kiến cần phải có một buổi Chiêu đải trả lễ, thế là chúng tôi hội ư và Bác Trưởng đoàn đă chính thức mời Ban Hướng Dẫn Thừa Thiên cũng như những Huynh Trưởng hiện diện trong buổi tiệc, vui ḷng tham dự buổi Chiêu đải do Phái Đoàn Huynh Trưởng Gia Đ́nh Phật Tử Thủ đô mời vào ngày hôm sau cũng tại Giảng đường đó. Hôm sau các Chị đă trổ tài nấu nướng nào là bánh ḿ chiên, nào là chả gị và nước trái cây.
Chúng tôi không ngờ các Chị đă nấu ăn rất ngon, buổi Chiêu đăi của Phái đoàn Huynh Trưởng GĐPT Thủ đô rất vui vẻ, trong phần Văn nghệ giúp vui, một Chị trong Phái đoàn đă hát một bài hát của Anh Hoàng Trọng Cang, nhơn có Anh ở đó, một Huynh Trưởng đă hỏi Anh có cảm nghĩ thế nào khi nghe bài hát của ḿnh được tŕnh bày trong buổi tiệc, Anh Cang hóm hỉnh trả lời, Chị Trưởng ấy hát rất hay cho đến nỗi Anh không c̣n biết rằng : Đó là bài hát của ḿnh!
Trong những ngày lưu lại đó, Phái đoàn được hướng đẫn viếng các chùa Trà Am, Từ Hiếu, Tây Thiên, nơi đây có con heo biết ăn trầu, Phật học đường Bảo Quốc, chùa Sư nữ nơi có Sư Bà Diệu Không, mẹ của nhà Bác học Bửu Hội. Viếng chùa Linh Mụ, có thỉnh một hồi chuông để biết :
Tiếng chuông Thiên Mụ, Canh gà Thọ Xương
Phái đoàn vào Thành nội viếng Điện Thái ḥa, cửa Ngọ môn, Hồ Tịnh Tâm...cũng được đưa đi viếng một số lăng tẩm như Lăng Tự Đức, Đồng Khánh, Khải Định ... và cả lăng của Cậu Cẩn, lăng xây gần xong trên một ngọn đồi, đă bị dân chúng phá sau khi Cách mạng thành công, cũng có đến xem Trại 9 hầm, nơi đây Mật vụ Miền Trung đă biệt giam một số phạm nhân trong những căn hầm chật hẹp, ngập nước, phạm nhân không thể nằm cũng không thể đứng nếu không bỏ tiền ra mua những cục đá, đứng trên đó cho khỏi ướt chân !
Những hầm này c̣n được gọi là chuồng cọp, trong hầm được chia thành 2 dăy xà lim chuồng cọp, mỗi chuồng rộng 0,9m, dài 2m, cao 2m, mỗi hầm có 1 lỗ thông hơi nhỏ. Có người cho biết, thời Nhật chiếm Việt Nam, các hầm là kho đạn dược củ quân đội Nhật, để tránh máy bay đồng minh.
Xà-lim của Trại 9 HầmPhái đoàn cũng được đưa đi viếng mộ của Đại Đức Thích Tiêu Diêu, Ngài đă tự thiêu cho công cuộc tranh đấu của Phật giáo, Ngài là thân phụ của Đại Đức Thích Thiên Ân, là Bác ruột của Chị Trưởng Tâm Huệ Đoàn Thị Kim Cúc, có đến viếng gia đ́nh của Thánh tử đạo Đặng Văn Công, nhà ở khu vực gần chùa Bảo Quốc.
Từ trái: Ry, Ḥa, Đắc, Thạnh, Thu, Tông. Phía sau là cầu Hiền Lương bắc qua sông Bến HảiPhái đoàn có được một ngày ra tận Bến Hải để nh́n về phía bên kia sau bức màn sắt, ngày hôm đó phía bên kia không có treo cờ, cũng không có phát loa phóng thanh, chiếc cầu là để nối giao thông, không ngờ chiếc cầu Hiền Lương lại là nơi ngăn cách, ngăn cách t́nh cảm thiên liêng nhất của con người, t́nh quê hương, thân thuộc, bạn bè.
Từ trái: Tuệ Linh, Tông, anh X, Thu, Đắc, Bác ở Huế, Trung. Nam ngồiTrên đường về có ghé viếng Chùa Sắc Tứ Quảng Trị, viếng một Gia Đ́nh Phật Tử ở vùng quê, các em đoàn sinh làm hàng rào danh dự đón chào giữa một buổi xế chiều, nắng gắt chói chan, rồi viếng Gia Đ́nh Phật Tử Mỹ chánh, Gia Đ́nh nầy sinh hoạt nơi ngôi chùa nằm cạnh cầu Mỹ chánh, sau nầy trở nên địa danh nhiều người biết đến trong trận chiến mùa Hè đỏ lửa năm 1972.
Một Gia Đ́nh Phật Tử ở vùng quê Quảng TrịMột số chúng tôi cũng có đến viếng nhà thờ của nhà Cách mạng Phan Bội Châu, và đến thăm gia đ́nh Anh Nguyễn Hữu Huỳnh, cả hai nơi nầy không xa Chùa Từ Đàm và Linh Quang.
Sáng ngày 17-1-1964, Phái đoàn chúng tôi rời cố đô Huế trở về, trước khi ra về có chụp một tấm ảnh lưu niệm ở trước Chùa Linh Quang, có cả Chị Thu Nhi, v́ chị tháp tùng theo Phái đoàn vào Sàig̣n, ra tới Phi trường Phú Bài có nhiều Huynh Trưởng ở Huế đưa tiển như Anh Nguyễn Khắc Từ, Nguyễn Khắc Ủy và những Anh, Chị Trưởng khác, một cuộc chia tay nhiều người rơi lệ, tôi nhớ trong ca dao có câu :
Học tṛ xứ Quảng ra thi,
Thấy cô gái Huế chân đi không đành.
Từ trái: Xa xa chị Hồng Loan, Tông, chị Ngân, chị Lạc, anh Vui, Bác Quang, anh Đắc, anh NamTrên phi cơ mọi người có vẻ buồn bả v́ c̣n động lại nổi buồn chia tay, Chị Ngân bảo tôi có viết thư nên hỏi xem Ai buồn hơn ai ? Thư ấy, tôi nhận được trả lời Ta buồn như nhau .
Một chuyến đi thăm Gia Đ́nh Phật Tử Huế, đem lại cho Huynh Trưởng Gia Đ́nh Phật Tử Thủ đô nhiều kinh nghiệm nhờ được chính mắt thấy, tai nghe.
Trước khi chia tay, anh Mai Đ́nh Nam, Nguyễn Khắc Ủy và các cô gái Huế tiển tận phi cơHơn 30 năm rồi, nhiều chuyện trong chuyến đi nầy tôi đă quên, nhưng vẫn không thể nào quên được cái vinh hạnh ngồi trong Hội Trường Chùa Từ Đàm dự Đại Hội Huynh Trưởng Gia Đ́nh Phật Tử Trung phần, vinh dự nầy thuộc về mọi Huynh Trưởng và Đoàn sinh Gia Đ́nh Phật Tử Thủ đô Sàig̣n đă hoạt động trong thời gian Pháp nạn 1963, nhất là một em Nam Oanh Vũ 5 tuổi, thuộc Gia Đ́nh Phật Tử Giác Hoa đă tham gia ngày tuyệt thực vĩ đại 18-8-1963 tại chùa Xá Lợi.
