Truyện Từ Thức Về Trần
Tôi đă viết Kịch Khi Từ Thức Về Trần, nhưng hơn 10 năm sau, tôi phải viết lại Kịch Truyện Từ Thức Về Trần cho phù hợp với hoàn cảnh xă hội thời đó, nói đúng hơn là tôi chỉ sửa một đoạn ngắn ở màn chót mà thôi. Dù rằng tôi vẫn thích phần kết có hậu của Khi Từ Thức Về Trần.
Màn Một
Cảnh: Một trại học tập cải tạo giữa rừng.
Trong một căn lán trại dùng làm nhà ăn, lán cột gỗ tṛn, mái lợp tranh, chung quanh dựng sậy cao chừng 1 thước làm vách, bốn mặt đều chừa ngơ ra vào. Bên trong hai hàng bàn chia làm 4 ô, mỗi ô 6 bàn làm bằng gỗ mặt bàn dùng sậy ghép lại, hai bên mỗi bên bàn có băng ngồi cũng bằng gỗ ghép 3 thanh lại làm mặt băng.
Vào lúc 20 giờ, đêm 30 Tết, trời – đầy sao, trong nhà ăn vài ba bàn có một số người ngồi uống nước trà, ăn bánh ngọt, trên bàn bày bánh ngọt, kẹo, lon guigoz đựng nước trà ở giữa để một ngọn đèn dầu.
Ngồi chung quanh một bàn :
Ông Quỳnh, 55 tuổi, người mập, trắng, mặc quần áo lính.
Ông Thanh, 47 tuổi, người cao ráo, mặc quần jean nâu, áo sơ mi ngắn tay cũ.
Anh Dũng, 37 tuổi, người cao ráo, mặc bà ba đen.
Ông Quỳnh và Dũng ngồi một băng, Thanh ngồi đối diện với DũngDũng : - Lại một cái Tết nữa, Tết thứ 12 của chúng ta rồi đấy nhé bác Quỳnh.
Ô. Quỳnh : - Ờ ! Th́ cứ vui vẻ lên nào, đón giáo thừa chúng ta cũng có bánh, kẹo, trà ở nhà th́ chỉ hơn ta có bánh chưng, bánh tét, dưa hấu.
Dũng : - C̣n nữa chớ Bác, pháo nè.
Ô. Quỳnh : - Cái món pháo th́ hồi chiều Khối ta cũng đă đốt một phong, ngày mai đốt một phong nữa th́ cũng đ́ đùng đấy thôi.
Dũng : - Ối ! có thấm ǵ một hai phong lẻ tẻ ấy Bác, Bác biết không? Mỗi đêm giao thừa khoảng mười một giờ người ta bắt đầu đốt pháo, Ông Bố cháu chờ đến kém 5 hay kém 10 đến 12 giờ mớt bắt đầu đốt nhang, cúng lạy đón giao thừa rồi đốt một phong pháo, đinh tai nhức óc, ngộp thở v́ mùi thuốc pháo, rồi gia đ́nh cháu đi chùa Giác Minh sau đó đến Xá Lợi, nhất là ở Xá Lợi, người ta đốt nhang cắm đỏ cả mọi nơi, khói toả cay sè, chảy cả nước mắt nước mũi.
Ô. Quỳnh : - Anh làm như anh đang đi chùa không bằng! Mà ai kể cho anh vậy?
Dũng : - Em của cháu, nó kể hôm thăm nuôi mới rồi, nó ước ǵ cháu được về trước tết để được đón giao thừa năm nay cũng như vậy đó Bác!.
Thanh (vẫn ngồi im ĺm, lưng tựa vào cột, tay phải để lên thanh gỗ rào của vách).
Dũng : - Anh Thanh, kể chuyện ǵ đi chớ, ngồi mơ mộng quá vậy?
Thanh : - Tôi đang nghĩ chuyện Từ Thức ngày nay
Dũng : - Đâu anh kể ra nghe thử coi
(Thêm Thập đi từ cửa hông nhà ăn vào và đang tiến về bàn của ba người, vóc người mập mạp, 48 tuổi, tóc hoa râm, mặc quần áo lính, tay xách túi nylon, tay cầm quyển sách.
Thập : - Xin lỗi Bác Quỳnh, xin lỗi hai anh nhé, tôi đến chậm (Thập đă đến bàn, ngồi bên cạnh Thanh đối diện với ông Quỳnh, tay trái Thập đưa lên đang xách một túi nylon) v́ mấy cái món này, mứt dừa, mứt gừng và đậu phọng da cá.
Ô. Quỳnh : - Ở đâu anh đào ra những thứ nầy vậy, để tôi châm thêm nước sôi và bỏ thêm tràû cho nó đậm một chút (ông Quỳnh lấy lon guigoz đứng dậy đi ra).
Thập : - Tôi qua chỗ thằng Tiếp thợ rèn, hồi chiều hắn nhắn tôi qua để gửi cho chúng ta đấy Bác Quỳnh ạ!.
Ô. Quỳnh : (đă đi khuất vào trong, tiếng c̣n vọng lại) – Tốt quá! Món quà đón năm mới đấy các anh a!
Thập : (Đặt quyển sách lên bàn) – Đây là quyển Kiều, tôi mang đến các anh biết để làm chi không?
Dũng : - Để ngâm Kiều hả anh Thập ?
Thanh : (lấy quyển sách đưa lại đèn, hơi cúi đầu xuống đọc v́ b́a sách bao giấy mờ) – Kim Túy T́nh Từ . Ồ! Ở đâu anh mượn được quyền sách quí quá vậy!
Thập : - Ừ! Th́ cũng anh chàng Tiếp.
Thanh : (Ngước nh́n Thập) – Bói Kiều đi!
Thập : - Đúng đấy! Đúng đấy!
Ô. Quỳnh : (Tiến về phía bàn) – Ǵ mà hăng thế anh Thập?
Thập : - Anh Thanh đề nghị bói Kiều Bác ơi!
Ô. Quỳnh : (Đến bên bàn, để lon guigoz lên bàn, và để thêm một cái chén với một cái dĩa, Thập trút mứt và đậu phọng vào dĩa, ông Quỳnh rót nước vào chén rồi đặt trước mặt Thập) – Nếu có sách th́ ta bói cho vui, bói ra ma, quét nhà ra rác mà lị!
Thanh : (Để quyển sách xuống) – Anh Thập vừa mượn được quyển Kiều nè Bác.
Dũng : - Thế th́ø Bác Quỳnh dạy Khấn đi Bác.
Ô. Quỳnh : - Mời các anh tự nhiên dùng mứt, uống trà đi!
Thanh và Thập : - Xin mời Bác.
Ô. Quỳnh : (Ăn một miếng mứt, uống một ngụm trà) – Tôi nhớ các cụ ngày xưa khấn đại khái như thế nầy : hôm nay, ngày, tháng, năm. Con tên là . . . tuổi ... Cúi xin cụ Nguyễn Du hiệu Tiên Điền, Nàng Kiều cùng Đạm Tiên với văi Giác Duyên xin cảm ứng cho con một quẻ về ... con xin lấy trang ở tay trả hay phải, ở bốn câu đầu, cuối hay thứ mấy, khấn xong lật sách ra mà đọc quẻ.
Dũng : (Với tay lấy quyển sách) – Cháu xin bói trước. Quyển sách Dũng để giữa hai tay chắp lại, đưa lên trán, khấn lầm thầm. Mọi người ưu tư. Rồi Dũng để sách xuống bàn hai tay vừa mở sách ra, nh́n vào trang sách).
Thanh : - Dũng đọc bốn câu mà Dũng xin cho nghe, để Bác Quỳnh giải thử coi.
Dũng:
- Bóng tà như dục cơn buồn
Khách đà lên ngựa ngựa ngươi c̣n ghé theo
Dưới ḍng nước chảy trong veo
Bên cầu tơ liễu bóng chiều thướt tha.Thập : - Nghĩa là sao Bác Quỳnh ?
Dũng : ( mĩm cười ).
Ô. Quỳnh : (vừa cười vừa nói) – Đúng quá phải không anh Dũng?
Dũng : - Đúng thế nào Bác?
Ô. Quỳnh : - Lại c̣n thế nào nữa ! (nh́n Thanh và Thập) anh Thanh và anh Thập biết không? Anh Dũng nằm cạnh bên Hải, Hải có người chị làm cô giáo, chị của Hải lên thăm nuôi Hải thường cũng có gặp Dũng, cho nên một thứ t́nh cảm lơ tơ mơ như :
Dưới ḍng nước chảy trong veo,
Bên cầu tơ liễu bóng chiều thướt tha.Thanh : - T́nh quá mà cũng thơ mộng quá Bác Quỳnh nhỉ?
Ô. Quỳnh : - Chớ sao!
Dũng : - Đến anh Thanh đi, anh cần phải bói mới được.
Thanh : (lẳng lặng với tay lấy quyển sách, làm y như Dũng đă làm, khi để sách xuống Thanh đọc):
- Rơ ràng hoa rụng hương bay
Kiếp sau hoa thấy, kiếp này hẳn thôi
Âm dương đôi ngă chắc rồi,
Cơi trần mà lại thấy người cửu nguyên!Thập : - Sao đây Bác?
Ô. Quỳnh : (trầm ngâm) – Đây là đoạn Kim Trọng sắp gặp Thúy Kiều, nghĩa là anh chị Thanh sắp sửa gặp nhau, cũng như nàng Kiều, xin lỗi chỗ tôi muốn nói là chị Thanh đă chịu bao gian truân.
Dũng : - Hy vọng như vậy, c̣n gặp nhau hơn là có nhiều người khi về nhà vợ con vượt biên làm mồi cho cá hết cả. C̣n anh Thập, cũng xin một quẻ chớù?
Thập : - Mục đích của tớ hôm nay là vậy đó cậu. (Thập với tay lấy quyển sách cũng làm y như Dũng và Thanh đă làm rồi giờ ra đọc):
- Rơ ràng của dẫn tay trao,
Hoàn lương một thiếp thân vào cửa công
Công tư hai lẽ đều xong,
Gót tiên phút đă thoát ṿng trần ai.Thanh : - Xin lỗi Bác Quỳnh theo tôi hiểu bốn cầu nầy như sau, anh Thập sẽ về nhưng có tốn kém tiền bạc v́ phải nhờ một tay nào đó chạy chọt xin cho.
Ô. Quỳnh : - Tôi cũng nghĩ vậy!
Thập : - Số một! Về là tốt rồi, bây giờ tới lượt Bác Quỳnh.
Ô. Quỳnh : - Được rồi, để hôm khác đi. Từ năy giờ ba anh đều có quẻ tốt cả nhé, v́ bất quá tam cho nên tôi không muốn rước cái không vui cho ḿnh. Này ăn bánh kẹo, uống trà cho vui lên để chào đón năm mới với nhiều may mắn của các anh đấy nhé.
Dũng : - Chúng tôi vui th́ Bác cũng vui phải không Bác?
Ô. Quỳnh : - Đúng thế!
(mọi người vui vẻ, ăn bánh kẹo, uống trà, hút thuốc).
Dũng : - À! Hồi năy anh Thanh nghĩ về chuyện Từ Thức, anh Thanh nói cho nghe với.
Thanh : - Bác Quỳnh làm ơn kể chuyện Từ Thức cho anh em nghe, xong tôi kể chuyện Từ Thức ngày nay cho các anh nghe.
Ô. Quỳnh : - Hồi thời nhà Trần khoảng năm 1400 ở Huyện Tiên Du Thanh Hóá có một vị quan huyện Từ Thức với tính thích ngâm vịnh, với bầu rượu túi thơ, cạnh đó có ngôi chùa danh tiếng, khi cây mẫu đơn trổ hoa th́ dập d́u xe ngựa, nam thanh nữ tú đến viếng cảnh xem hoa, lần ấy có một nàng con gái tuổi độ 16 nhan sắc lộng lẫy do vịn cành, hoa bị găy nên người trong chùa giữ lại bắt đền, cốt để làm cho những kẻ khác sợ mà không dám phá hoại cảnh vật, nàng bị giữ đến gần tối mà không ai đến lănh về, động ḷng Từ Thức bèn cởi áo gấm đưa vào tăng pḥng xin chuộc nàng.
V́ tánh thích ngâm vịnh, du ngoạn thưởng cảnh nên bỏ bê việc công, quan trên có ư không vừa ḷng, Từ Thức bèn treo ấn từ quan giao du sơn thủy. Một hôm ra cửa Trần Phù thấy ngoài xa có mây ùn lại thành hoa sen đẹp mắt, chàng vội chèo thuyền ra xem th́ thấy một ḥn núi cao vươn lên từ biển, chàng bèn buộc thuyền, t́m một cái hang chui vào, dần dần chàng lên đến ngọn núi th́ thấy bầu trời quang đăng, xung quanh đài ngang lầu dọc, cỏ hoa đua sắc. Chàng nghĩ chắc đă lạc lối vào cảnh tiên.
Bỗng có hai thiếu nữ thi lễ chào chàng và mời vào dinh trước mặt để ra mắt phu nhân. Khi chàng ra mắt phu nhân là một bà tiên áo trắng. Bà bảo chàng ngồi rồi gọi Giáng Hương ra chào chàng. Giáng Hương ra chào chàng mới nhận là người con gái làm găy cành mẫu đơn độ nào.
Phu nhân cho Từ Thức biết là chàng với Giáng Hương có duyên, nên ngay đêm ấy cho làm lễ cuới, có nhiều tiên đến dự.
Chàng ở cảnh tiên với Giáng Hương được một năm dần dần ḷng nhớ đến cố hương nên xin về thăm nhà, phu nhân chấp thuận cấp cho chàng một cỗ xe, Giáng Hương trao cho chàng một phong thư dặn khi về đến nhà lúc nào nhớ nàng hăy mở ra đọc.
Khi chàng về đến chỗ cũ, thành quách nhà cửa, con người đều thay đổi, chỉ c̣n nhận ra được sông núi mà thôi chàng đem tên họ ḿnh hỏi thăm những người già cả, họ nói rằng họ có nghe nói ông ấy là ông tổ 3 đời của họ đă đi vân du mất tích trên 60 năm nay rồi.
Từ Thức bấy giờ mới nhận ra, không c̣n ai quen biết ḿnh, mọi sự thay đổi, chàng hối hận đă rời cảnh tiên, nhớ đến xe, xe đă hoá ra chim bay mất, nhớ đến Giáng Hương chàng bóc phong thư ra xem, Giáng Hương đă biết trước nên viết "Duyên nợ đă hết, không c̣n t́m gặp được nữa".
Rồi Từ Thức đi vào núi Hoàng Sơn, từ đó không ai c̣n biết ông nữa.
Chuyện Tự Thức như vậy đó!
Dũng : - Chuyện Từ Thức đời nay th́ ra sao anh Thanh?
Thanh : - Từ Thức lên tiên một năm, lúc chàng về đến thế th́ đă hơn 60 năm rồi, 60 năm ấy ở trần gian vật đổi sao dời. C̣n chúng ta có khác ǵ Từ Thức, chúng ta ai cũng nghĩ rằng ḿnh ra đi chỉ có mười ngày vậy mà khi mười ngày sau chúng ta về ...
Thập : - Khi chúng ta về đỡi vẫn vui vẻ chớ sao, vắng chúng ta đời vẫn thế, thêm chúng ta đời có thay đổi ǵ nào?
Thanh : - Có đấy chớ anh Thập, có người về đến nhà, nhà hoang cảnh vắng, có người về đến nhà cha mẹ chẳng c̣n, có người về đến nhà vợ đă ôm cầm sang thuyền khác.
Thập : - À mấy chuyện đó th́ đă có rồi. Bây giờ anh nghĩ xem có chuyện nào đáng vui hay buồn hơn không?
Thanh : - Có chớ! Này nhé! Một chàng kia như anh chẳng hạn, nhưng mà người th́ gầy, tóc đă bạc, răng đă rụng, da đă ch́m ăn mặc rách rưới, tay cầm một cái gậây, vai vác một bao đồ tế nhuyễn, đứng trước một căn phố đang gọi ở cửa nhà ḿnh, một em bé gái chừng 6, 7 tuổi chạy ra mở cửa nh́n anh với nét mặt ngơ ngác, rồi gọi to vọng vào bên trong :
- Mẹ ơi! Mẹ! Có một ông lăo ăn xin, mẹ ra mà cho tiền để ông lăo đi mẹ ơi!
Thập : - Anh hư cấu chuyện ǵ vậy?
Thanh : - Chuyện như tôi đă nói, một anh chàng nghĩ ḿnh đi học tập có mười ngày, nhưng khi về gặp cháu nội hay cháu ngoại của ḿnh như vậy đó!
Thập : - Tôi không nghĩ như anh vậy.
Thanh : - C̣n Bác Quỳnh nghĩ sao?
Ô. Quỳnh : - Đến nước này tôi nghĩ rằng mẹ cháu bé, ngót 30 tuổi ở trong nhà đi ra, khi nh́n rơ ông lăo liền chạy đến ôm chầm ông ta, rơi lệ sung sướng mà thốt lên : - Ba Ba!!! ...
Màn hạ
MÀN HAI
Khoảng 10 giờ sáng trong pḥng khách một căn nhà bày một bộ salon, phía sau salon là tủ Buffet, sau đó là cửa buồng ngủ có treo màn, trên bàn salon có đặt một b́nh hoa.
Các nhân vật : Bà Hương khoảng 50 tuổi
Thanh
Lan, cô gái 23 tuổi thùy mị
Lan đang ngồi salon, day mặt ra ngoài, tay cầm tập vở đang chăm chú học bài.
Bà Hương đi trước có Thanh đi sau, Thanh ăn mặc như màn một.
Bà Hương : - Cháu Lan! Có người t́m cháu
Lan: - Chào cô! Chào ông ạ! (Lan bỏ tập vở xuống bàn, đứng lên) Xin mời ông ngồi, mời cô ngồi. Cháu xin phép một chút (Lan bước vào trong)
Bà Hương : - Mời ông ngồi.
Thanh : - Xin phép, mời bà
Cả hai ngồi vào ghế, ông Thanh ngồi nh́n vào, bà Hương ngồi đối diện, Lan bước ra để hai tách nước trà xuống bàn.
Lan : - Xin mời Ông, mời Cô dùng nước (Lan ngồi xuống)
Thanh : - Cám ơn
Bà Hương : - Cháu để tự nhiên, này cháu Lan! Cô xin giới thiệu ông khách đây là người đi t́m gia đ́nh cháu, mà khu phố ḿnh chả ai biết cả, may mà gặp được cô, tuy sau giải phóng cô mới về ở khu phố đo,ù nhưng có biết mẹ cháu qua vài lần đi họp tổ, nhớ vậy nên cô đưa ông ta tới đây.
Lan : - Dạ mẹ cháu tên Hạnh, mẹ cháu đi bán ngoài chợ, thưa Ông! Ông quen sao với mẹ cháu ạ?
Thanh : (chậm răi nói) – Xin lỗi! Tôi chưa giới thiệu để cháu biết. Tôi tên là Sơn, người ở Năng Gù, Long Xuyên, con của ông giáo Tỉnh bạn học với Trường, chú út của cháu.
Lan : - A! Ông là bạn của chú cháu, vậy chắc ông biết ba cháu?
Thanh : - Có nhưng chú không thân lắm
Bà Hương : - Thế là có quen biết bà con, thôi để cô về lo cơm nước nghe cháu Lan. Hôm nào nói mẹ qua cô chơi nhé! (đứng lên) Xin phép ông, tôi về trước (bà Hương ra, Lan đưa ra tới cửa mới trở vào ngồi lại chỗ cũ).
Lan : - Thưa chú có việc chi mà t́m đến gặp mẹ cháu?
Thanh : - Sau giải phóng, tôi lên lập nghiệp ở trên Bảo Lộc, chẳng mấy khi về Long Xuyên, nhơn dịp lần nầy về thành phố, ghé thăm gia đ́nh cháu và muốn liên lạc thăm chú Trường của cháu, gia đ́nh cháu dọn đi từ lúc nào mà cả khu phố ai chẳng biết, may gặp bà Hương.
Lan : - Thưa chú, chú Trường của cháu, sau giải phóng chú ấy đi nước ngoài, chú không gửi thư về nên cháu cũng không biết địa chỉ và tin tức chú ấy ra sao nữa.
Thanh : - C̣n về ba cháu?
Lan : (Cúi nh́n xuống, ngập ngừng đáp) – Mẹ cháu nói ba cháu đi học tập ngoài Bắc rồi mất tích.
Thanh : - Rồi sao gia đ́nh cháu về đây?
Lan : - Hồi ấy cháu c̣n nhỏ, mẹ cháu kể rằng ba má cháu tự lập thân, lương đủ sống, nên khi ba cháu đi học tập mẹ cháu ở nhà buôn bán sinh nhai, mẹ cháu bán tư trang làm vốn sinh sống qua ngày, sau đó mẹ cháu nghe nói ai có chồng học tập cải tạo, t́nh nguyện đi kinh tế mới chồng sẽ được về sớm, nên mẹ cháu bán hết đồ đạc dẫn cháu ra đi để cho ba cháu về sớm.
Thanh : - Lúc ấy mẹ cháu có được thư từ ǵ của ba cháu không?
Lan : - Cháu không nhớ, h́nh như sau khi mẹ cháu đi rồi, không c̣n tin tức ǵ của ba cháu nữa.
Thanh : - Rồi sao nữa cháu ?
Lan : - Rồi mẹ cháu sống trên ấy một thời gian, nhưng mẹ cháu đâu có quen làm rẫy, làm ruộng, do làm việc vất vả ăn uống thiếu thốn nên mẹ cháu bệnh, lây lất suốt cả năm, rồi mẹ cháu phải về thành phố để trị bệnh, để t́m ba cháu. Trong thời buổi khó khăn đó, mẹ cháu gặp ông An giúp đỡ, rồi mẹ cháu đă tái giá với ông An.
Thanh : - Cháu học hành tới đâu? Ông An làm ǵ?
Lan : - Năm nay cháu vừa tốt nghiệp Dược, c̣n ông An dượng cháu làm Phó giám đốc Công ty Cầu đường.
Thanh : - Dượng cháu làm lớn vậy sao mẹ cháu c̣n phải đi bán?
Lan : - V́ mẹ cháu muốn có công việc làm, nên có một cái sạp bán vải ở ngoài chợ Tân Định.
Thanh : - À ra thế! Mà cháu ra trường rồi có chỗ làm hay chưa?
Lan : - Dạ cháu đang chờ ở trên phân công, nhưng cháu chờ mấy tháng rồi vẫn chưa thấy ǵ!
Thanh : - Thế mẹ cháu hay Dượng cháu không quen ai sao?
Lan : - Dạ có, Dượng cháu đang lo cho cháu.
Thanh : (thở dài) – Này cháu! Chú đến đây, thực ra trước kia chú có giữ của chú Trường một số tiền, bây giờ chú muốn t́m chú Trường để giao lại, chú không gặp chú Trường, vậy chú giao cho cháu cũng như chú đă trả cho chú Trường vậy.
Lan : - Nhưng mà cháu không có tin tức ǵ về chú Trường, làm sao cháu giao lại cho chú ấy?
Thanh : - Không hẳn vậy, cũng như nhờ chú Trường, chú làm ăn có lăi nên chia cho chú Trường một phần, cho nên chú đưa tận tay cho chú Trường hay đưa cho cháu cũng như nhau, mà cháu giữ cho chú Trường hay cháu xài th́ cũng thế thôi.
Lan : - Nhưng mà ...
Thanh : - Không có nhưng nhị ǵ cả cháu à ! Nếu cháu coi là tiền của chú Trường th́ cháu giữ cho chú ấy, mà nếu cháu thấy cần phải dùng đến tiền để làm việc ǵ có ích, th́ đồng tiền có sẵn không bao giờ thừa đâu cháu. Bây giờ chú không sẵn có tiền, chú phải về trên ấy lấy tiền, ba hôm nữa nếu chú không đến được, cháu đến địa chỉ này hỏi anh Dương, anh ấy sẽ đưa tiền cho cháu, cho chú mượn cây viết và tờ giấy chú ghi địa chỉ cho cháu khỏi quên. (Lan lấy quyển vở và với tay kéo học tủ Buffet ra lấy cây viết đưa cho Thanh, Thanh xé tờ giấy trong quyển vở rồi đặt lên bàn ghi, xong đưa cho Lan).
Đây, cháu giữ tờ giấy nầy, ba hôm nữa chú sẽ ghé, nếu chú không đến được th́ khoảng 18 đến 19 giờ cháu đến địa chỉ nầy gặp anh Dương nhận tiền.
Lan : - Cháu có cầm theo giấy tờ ǵ không?
Thanh : - Khỏi cháu ạ, thôi chú về, cháu nhớ đấy nhé!
(Thanh đứng lên ra về, Lan đưa ra cửa, c̣n lại một ḿnh, Lan suy nghĩ)
Lan : (tự nói một ḿnh) - Phải vậy không ?
Màn Hạ
MÀN BA
Khoảng 18g30, cũng trong căn pḥng khách như trước trên bàn đặt một b́nh hoa khác.
Ông An : Khoảng 50 tuổi, mặc quần áo ngủ đang đọc báo.
Bà Hạnh : Vợ ông An 45 tuổi, mặc áo bà ba, quần đen, từ trong bước ra, ngồi đối diện với ông An.
Bà Hạnh : - Anh à, việc con Lan anh lo cho nó tới đâu rồi?
Ông An : - Tôi đă nhờ anh Cang giúp cho con về Bệnh viện B́nh Dân, nhưng anh Cang bảo để hỏi xem có nhu cầu không.
Bà Hạnh : - Anh ráng lo cho con, bạn nó đă được phân công đi làm cả, cả khoá chỉ có mỗi ḿnh nó.
Ông An : - Tôi đang lo cho con, nhưng nó là con gái đi làm nhanh đi làm chậm cũng đi làm, việc quan trọng hơn là lo cho tương lai của nó, sẵn nó không có ở nhà, tôi muốn bàn thêm với mẹ nó về việc hôn nhân của con.
Bà Hạnh : - Đời bây giờ chớ nào phải như xưa để chúng nó t́m hiểu nhau, ưng đâu ḿnh gả đó.
(Ông An để tờ báo xuống bàn)
Ông An : - Nói như mẹ nó sao được, ḿnh phải dạy bảo nó chớ, người ta không thể yêu nhau hai quả tim vàng trong mái nhà tranh đâu.
Bà Hạnh : - Theo anh th́ phải làm sao?
Ông An : - C̣n làm sao nữa? Thằng Liên nó làm Trưởng pḥng, ông Phan ba nó là Phó Chủ tịch Ủy Ban vợ ông Phan là Trưởng Pḥng tổ chức của Trung tâm Nghiên cứu bệnh trẻ em, nếu nó ưng thằng Liên th́ sớm muộn ǵ nó cũng đi làm chỗ tốt.
Bà Hạnh : - Mà sớm muộn ǵ ông Phan cũng lo cho anh chỗ tốt hơn.
Ông An : - Điều ấy tôi không chối, thời buổi nào cũng thế cả. Nhứt thân nh́ thế mà bà.
Bà Hạnh : - Như vậy anh gả con, anh chỉ nhắm cái lợi cho con và anh mà không nghĩ ǵ về hạnh phúc của con à?
Ông An : - Bà muốn nói tôi nhắm cái lợi về cho tôi cũng được, nhưng mà bà đừng quên rằng chúng ta phải nh́n thấy sự bảo đảm cho hạnh phúc của con hôm nay và về lâu về dài. Bà hiểu rằng đồng tiền làm cho người ta chết trong ô nhục, sống trong đau khổ, th́ chính đồng tiền cũng làm cho người ta vinh quang và hạnh phúc.
Bà Hạnh : - Có phải như vậy không? Anh nên nhớ rằng dù tiền giấy cho đến đồng tiền vàng cũng đều có 2 mặt : một mặt phải và một mặt trái của nó.
Ông An : - Đúng, bà nói hết sức đúng! Đồng tiền nào cũng có hai mặt và khi có tiền trong tay, trong túi ai cũng xài mặt phải cả, mà khi người ta không có tiền th́ nó cũng không có mặt nào cả.
Bà Hạnh : - Anh lư luận nhiều quá.
Ông An : - Không! Tôi nói để nghe mà chơi vậy thôi chớ mục tiêu của tôi là muốn bà gả con cho thằng Liên, bà đừng quên thằng ấy cũng là kỹ sư kinh tế.
Bà Hạnh : - Anh à, anh c̣n quên người ta hay nói kỹ sư đào mỏ, anh biết nh́n lên th́ người ta cũng phải nh́n lên nữa chớ!
Ông An : - Thôi th́ cái đó tùy bà, con của bà, bà trọn quyền quyết định.
Bà Hạnh : - Anh đừng nói thế, có bao giờ con hay tôi có ư nghĩ ấy đâu.
Ông An : - À mà con đi đâu rồi đến giờ chưa thấy về ăn cơm.
Bà Hạnh : - Tôi nào có biết, khi nảy anh nói nó xin phép đi đâu? Chừng nào về?
Ông An : - Tôi về tới là nó chuẩn bị đi, nó có xin phép mà tôi không để ư, nó đi xe đạp chắc là đi xa chớ không phải đến bạn ở gần. Tôi đă đói bà coi dọn cơm ăn, chớ biết giờ nào con về mà chờ.
Bà Hạnh : - Vậy để tôi dọn cho anh ăn (Bà Hạnh đứng dậy đi vào trong, ông An lấy tờ báo lên đọc tiếp, bà Hạnh vừa đi ra, tay cầm tờ giấy vừa đọc thầm).
Bà Hạnh : - Anh ơi, chuyện ǵ đây nè anh ơi!
Ông An : - Chuyện ǵ?
Bà Hạnh : - Nghe tôi đọc đây nè “từ 18 giờ đến 19 giờ ngày thứ sáu 14/5/1990 gặp Dương tại 101/62/8 Hai Bà Trưng, Quận 1" Vậy là con Lan đến đây gặp Dương mà Dương là ai? Chuyện ǵ vậy?
Ông An : - Con Lan không nói với bà à?
Bà Hạnh : - Nào tôi có biết ǵ. À! cách đây mấy hôm nó có nói, có ông Sơn bạn của chú Trường của nó đến t́m thăm nó. Mà tôi có biết ông Sơn nào đâu?
Ông An : - Bà đưa giấy cho tôi coi.
(Ông An bỏ tờ báo xuống, đưa tay lấy tờ giấy do bà Hạnh đưa, ông chăm chú nh́n tờ giấy)
Ông An : - Chuyện ǵ vậy ḱa?
(Ông An đưa tay nh́n đồng hồ rồi nói)
Bây giờ là 7 giờ kém 15, nghĩa là con đă đến đó rồi, lành hay dữ chuyện ǵ cũng đă xảy ra.
Bà Hạnh : - Lành hay dữ anh? Vái trời cho con đừng gặp chuyện ǵ nguy hiểm.
Ông An : - Theo tôi cũng không lành mà cũng không dữ.
Bà Hạnh : - Anh nói ǵ kỳ lạ vậy? Vậy nghĩa là ǵ?
Ông An : - B́nh tĩnh tôi cắt nghĩa cho mà nghe, chuyện lành cho nên con Lan nó không cho bà hay, nhưng mà nó pḥng hờ chuyện dư,ơ nên nó bỏ địa chỉ điểm hẹn lại đặng có ǵ chúng ta t́m nó.
Bà Hạnh : - Theo anh th́ sao?
Ông An : - Theo tôi th́ tôi chở bà đến đó, tôi đứng ngoài đường, bà vào trong t́m con, bà cầm địa chỉ đây, tôi thay quần áo ta đi ngay.
Màn hạ
MÀN BỐN
Khoảng 19 giờ, trong pḥng khách của một căn nhà nhỏ, một bộ salon mây, chính giữa có một cái bàn nhỏ, sát tường có tủ Buffet.
Giữa cái bàn nhỏ và chiếc ghế dài, Lan mặc quần đen, áo bà ba trắng đứng ôm người đàn ông khóc, người đàn ông mặc áo sơ mi sọc bỏ ngoài, quần tây đen đang ôm Lan, quay lưng ra phía cửa, bà Hạnh mặc quần đen, áo bà ba màu cam nhạt nhanh chân chạy vào.
Bà Hạnh : (vừa la to vừa cố đẩy hai người ra) – Ồ! Ông này làm sao thế! Buông con tôi ra! Lan có sao không con?
Lan : (vẫn ôm người đàn ông, không mở mắt ra nh́n bà Hạnh) : - Mẹ!
Bà Hạnh : (Hai tay vẫn xô hai người ra) – Sao ông không chịu buông con tôi ra? (người đàn ông d́u Lan ngồi xuống ghế, bà Hạnh nh́n kỹ người đàn ông, bà té ngồi xuống ghế cạnh Lan).
Bà Hạnh : (Nói giọng nghẹn ngào) – Anh Thanh!
(Thanh quay nh́n bà Hạnh, nét mặt xúc cảm rồi ngồi xuống ghế khác)
Thanh : (nói chậm răi) – Tôi vẫn mong rằng có một ngày nào đó chúng ta gặp lại nhau, nhưng không phải cảnh nầy.
Bà Hạnh : - Em hiểu, mà chính em cũng không muốn, xin anh hăy hiểu cho em.
Thanh : - Tôi hiểu và v́ vậy mà từ năy giờ tôi không hề phiền trách em điều ǵ với con. Trái lại tôi cảm ơn em đă hết ḷng nuôi dạy con nên người.
Bà Hạnh : - Anh về đây từ lúc nào? Và hôm nay anh gặp con để làm chi, tại sao anh không đến nhà em?
Thanh : - Tôi đă giải thích cho con hiểu rồi, bây giờ tôi cũng tóm tắt lại, sau khi được về cây đây bốn hôm, tôi đă t́m ra địa chỉ của em, người ta đưa tôi tới, em không có nhà, con không nh́n ra tôi. Tôi hẹn con đến đây v́ tôi nghĩ rằng tôi c̣n chút tiền bạc cho con, mà tôi không muốn trở lại nhà của em.
Bà Hạnh : - Tại sao vậy?
Thanh : - Tôi muốn rằng em đừng biết ǵ về tôi, có lẽ dễ cho em v́ nó khỏi xáo trộn gia đ́nh em, tôi muốn cho con một số tiền rồi tôi sẽ đi xa, nhưng mà t́nh phụ tử nó làm cho tôi yếu hèn, bây giờ tôi hơi hối hận.
Lan : - Ba! Bộ ba không thương con hay sao ba?
Thanh : (cố nén xúc động) – Thương con luôn luôn chớ con. Khi nào mà con có con, con sẽ biết ba thương con như thể nào?
Bà Hạnh : - Xin lỗi, anh nói rằng anh đi học tập mới về, sao anh lại có tiền bạc cho con?
Thanh : - Tiền ấy tôi có trước ngày 30 tháng tư.
Bà Hạnh : - Rồi anh giấu mẹ con em, không cho em biết?
Thanh : - Đúng vậy.
Bà Hạnh : - Anh gửi cho ai? Hay là anh cất ở đâu?
Thanh : - Tôi chôn nó trong nhà chúng ta với hai mươi lượng vàng.
Bà Hạnh : -Vậy mà em nghĩ rằng chúng ta không có tiền. Em và con sống chật vật, nghèo túng, khó khăn trong khi có một khối tiền ở dưới chân ḿnh. Trớ trêu quá! Tiền ở đó vậy mà nó xô đẩy mẹ con em đến nỗi nầy.
Thanh : - Em cứ phiền trách tôi đi! Chửi mắng tôi đi! Nhưng mà ...
Bà Hạnh : - Không! Em không phiền trách anh đâu! Từ lâu rồi, em đă nghĩ cho số phận của em. Con người ta có số, phải tin rằng có số mạng, cái áo anh mặc, cái quần anh mặc, đôi dép anh đi cũng c̣n có cái số kia mà! Người ta không tiền, người ta ngậm đắng nuốt cay, v́ thiếu nó hạnh phúc gia đ́nh không có, mà như chúng ta, em sống trên đồng tiền mà em không hay biết, không dùng được để giữ hạnh phúc gia đ́nh cho anh đến ngày hôm nay. Xin anh hiểu cho em, lỗi hoàn toàn không phải tại em.
Thanh : - Tôi hiểu vậy, lỗi không do nơi em. Cứ trách mắng tôi đi! Nhưng thật ra tiền ấy không phải của tôi.
Bà Hạnh : - Của anh hay không phải của anh, bây giờ nào có quan hệ ǵ cho em.
Thanh : - Có chớ!
Bà Hạnh : - Tôi nghĩ là không.
Thanh : - Nhưng tôi phải giải thích v́ tiền ấy không phải của tôi. Nó là của Trường, chú gửi tôi giữ hộ cho chú, v́ vậy mà tôi không cho em biết, tôi chôn nó ở trong pḥng tắm. Hôm qua tôi đến gặp người chủ nhà, để xin phép họ cho tôi lấy số vàng ấy.
Bà Hạnh : - Rồi anh có lấy được không?
Thanh : - Có (vừa nói Thanh vừa với tay xuống bàn lấy một gói giấy cầm để lên mặt bàn). Nó đây! Tôi lấy đủ cả, tôi muốn biếu chủ nhà một số tiền nhưng họ không nhận.
Bà Hạnh : - Sao anh không giữ cho chú Trường, như bao nhiêu năm nay anh đă chôn cất nó?
Thanh : - Tôi nghĩ con Lan cần hơn, tôi muốn cho con để bù vào nỗi bất hạnh mà bao nhiêu năm qua con đă chịu. C̣n chú Trường, tôi chưa được tin tức chú, nếu chú c̣n sống ở nước ngoài, chắc chú không c̣n nghĩ ǵ về số vàng này chú đă gửi nơi tôi.
(Ông An bước vào)
Ông An : - Xin lỗi, tôi chờ đợi bà và con lâu quá tôi không hiểu có chuyện ǵ không nên tôi vào, may quá không có chuyện ǵ phải không bà?
(Ông An chờ đợi nghe câu trả lời, mọi người yên lặng một lúc)
Bà Hạnh : - Có chuyện mà lớn nữa anh à!
Ông An : - Chuyện ǵ vậy?
Thanh : - Xin để cho tôi nói .
Bà Hạnh : - Tôi phải nói th́ đúng hơn. Anh An! Xin giới thiệu anh Thanh, ba con Lan và đây là anh An.
(Ông An bợ ngợ rồi bước đến bên Thanh đưa tay ra, Thanh đứng lên hai người bắt tay).
Ông An : - Chào anh!
Thanh : - Hân hạnh được biết anh. Xin có lời cảm ơn anh đă nuôi dưỡng con Lan, anh đă coi nó như con anh.
Ông An : - Không dám! Xin lỗi, tôi không được biết trước nên đă vào. Để tôi về trước, bà và con ở lại về sau nghe! (Quay sang Thanh) Xin lỗi! Chào anh.
(Nói xong, ông An bước ra khỏi nhà)
Bà Hạnh: - Bây giờ anh định sao?
Thanh: - Ngày mai tôi sẽ về Long Xuyên, tạm trú ở đó, rồi xin đi nước ngoài.
Lan: (Đứng lên, bước tới ghế ông Thanh, qú bên cạnh) – Ba không thương con hay sao Ba?
Thanh: - Ba đă nói rồi, Ba rất thương con! Ba chỉ có mỗi một ḿnh con, không thương con th́ thương ai ?
Lan: - Sao Ba lại định bỏ con mà đi xa ?
Thanh: - Nhưng ở lại đây, Ba không thể sống v́ từ nhỏ đến lớn Ba không biết làm ruộng. Kiếm một việc làm ở xí nghiệp, ở công ty như Ba, người đi cải tạo về họ không thu dụng, c̣n nữa muốn xin việc làm phải có tạm trú, muốn tạm trú phải có công ăn việc làm, đó là cái ṿng lẫn quẫn đẫy người ta ra khỏi các đô thị, để đi hồi hương lập nghiệp hay đi vùng kinh tế mới. Con hiểu cho Ba.
Bà Hạnh: - Thời nào cũng vậy! Mà thời này th́ trên hết là nhứt thân nh́ thế! Vậy anh có người thân nào, có thế lực không?
(Hai công an mặc đồng phục vàng và ông An nhanh chân bước vào pḥng khách)
Công An A: - Mọi người ngồi yên tại chỗ!
Bà Hạnh: - Chuyện ǵ thế!
Công An A: - C̣n chuyện ǵ nữa! (Chỉ vào Thanh) Tên này tổ chức vượt biên!
Bà Hạnh: - Làm ǵ có chuyện đó!
Công an A: (Nh́n Thanh nói) – Anh này đứng lên, đưa hai tay ra sau!
Thanh: (Đứng lên, đưa hai tay ra sau) – Tôi có làm ǵ đâu!
Công an A: (Móc c̣ng dắt bên hông ra, c̣ng hai tay Thanh) – Tang vật trên bàn. Theo tôi về trụ sở rồi sẽ biết rơ hơn. (Ra lệnh) Đồng chí Kim tịch thu tang vật!
Công an B: - Tuân lệnh! (Đảo mắt khắp pḥng một lượt, rồi lấy mũ xuống, hốt những gói vào bỏ vào mũ, cầm mũ lên)
Công an A: (Nắm tay kéo Thanh ra cửa) – Đi!
(Bà Hạnh và Lan đứng lên, ông An đứng tránh lối đi cho Công An A và Thanh đi)
Lan: (khóc sụt sùi) - Ba! Con hại Ba rồi!
Thanh: (Quay đầu lại) – Không phải tại con đâu!
(Công an A kéo Thanh đi, ông An và công an B cùng đi theo)
Bà Hạnh: (Bước tới ôm con) - Tại mẹ! Cũng tại mẹ hết!
MÀN HẠ
Viết xong ngày 20/9/1990
Sửa chữa 23/9/2011