Tiếp theo cuộc đàn áp khá mạnh tay của chính quyền nhà nước Cộng Sản Việt Nam (CSVN) nhắm vào các vị tôn túc lãnh đạo Hội Đồng Lưỡng Viện Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất (GHPGVNTN) mà đỉnh điểm của chiến dịch ấy đã thành danh là "Sự biến Lương Sơn", Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam (GHPGVN) cũng đã nhập cuộc nhiệt tình bằng nhiều hình thức khác nhau: đăng bài phản ứng của các vị lãnh đạo chóp bu trên diễn đàn báo Giác Ngộ; tổ chức mitting phản đối khắp các tỉnh thành; lan truyền tin đồn nói xấu chư Tôn đức lãnh đạo GHPGVNTN cả trong và ngoài nước. Bản chất thật sự cũng như những sai lầm ấu trĩ của những hành động đó đã được quý Ngài lãnh đạo Viện Hóa Đạo cùng các nhân sĩ trí thức lên tiếng phân tích, chỉ ra sự thật khá nhiều qua các trang nhà trên mạng điện toán. Bài viết này không hề có ý định làm cái việc định hình chân lý mà chỉ là một vài phân tích để nhận diện rằng: Ai đang lãnh đạo tổ chức GHPGVN hiện tại?

Nhận thức đầu tiên được nêu lên ở đây là vấn đề pháp lý của Giáo Hội. Luận điệu trước sau của các vị lãnh đạo GHPGVN và cũng chính là của Đảng CSVN là: "GHPGVN là thực thể duy nhất đại diện cho Phật giáo VN". Quý Ngài còn biện luận rằng bất cứ thời đại nào, chính thể nào thì cũng có những quy định cho mọi tổ chức, sinh hoạt của các tôn giáo, trong đó có Phật Giáo. Vâng, sự thật lịch sử là như vậy! Nhưng bất cứ chính thể, chế độ nào từ xưa đến nay, từ phong kiến đến cận đại, hiện đại thì luật pháp chỉ quy định tổng thể và mọi tổ chức, công dân cùng sống trong sự điều hòa của nền luật pháp ấy. Kể cả là "Dụ số 10" của thời Pháp thuộc nổi tiếng khắc khe được quy định cho các hội đoàn, tôn giáo nhưng cũng chưa bao giờ can thiệp trực tiếp hay gián tiếp vào nội bộ cũng như các sinh hoạt thuần túy, riêng tư của các tôn giáo, hội đoàn. Có thể trong từng thời điểm lịch sử khác nhau, PGVN có nhiều hay ít quyền tự do để hành đạo; mạng mạch Phật Pháp, dù dòng chảy có đoạn rộng đoạn hẹp nhưng vẫn miên viễn lưu truyền và đoàn thể Tăng Già hiện hữu dù ít hay nhiều thì cũng đúng chất, đúng thể của Tăng Già. Còn bây giờ, cụ thể là GHPGVN hiện tại thì sao?

Rất đau lòng khi phải nói lên một sự thật là: PGVN hiện đang được lãnh đạo, điều hành bởi những Đảng viên Đảng CS, một tổ chức vô thần và ngay từ trong học thuyết đã chủ trương tiêu diệt tôn giáo. Nhiều người sẽ bất ngờ khi nghe nói như thế và có thể cho rằng đó là một kết luận hồ đồ, thiếu xác tín. Nhưng nếu bình tâm nhìn kỹ những gì GHPGVN đang làm, nghe kỹ những gì GH đang nói thì không khó lắm khi cần phải chứng minh nhận định trên. Cấp lãnh đạo đầu tiên của GHPGVN là những cán bộ CS thực thụ và công khai. Bất cứ một buổi lễ, một hoạt động, sinh hoạt nào của các cấp GH đều có sự hiện hữu của ít nhất vài cán bộ của Mặt Trận Tổ Quốc, Ban Tôn Giáo hay cấp chính quyền tương ứng. Các cán bộ ấy đến dự, ngồi trên và phát biểu chỉ đạo. Đó là chưa nói đến sự sắp xếp chương trình, bớt mục này, thêm mục kia trong buổi lễ mà các cán bộ đã làm trước đó, khi lãnh đạo GH đi xin phép. Rồi tùy thuộc vào tính chất, nội dung của buổi lễ, nghĩa là có lợi nhiều hay ít cho nhà nước mà chính quyền các cấp sẽ trực tiếp vận động quần chúng, cho phép tham dự theo mức độ lợi ích nói trên. Có thể kể ra không mệt mỏi vô vàn tình trạng ấy trong sinh hoạt của PGVN dưới sự điều hành của Đảng, như trường hợp sau đây là một ví dụ:

Năm 1995, GHPGVN Thừa Thiên–Huế tổ chức lễ Phật Đản có chương trình diễu hành xe hoa qua các đường phố chính trước khi về chùa Từ Đàm và tối đó là lễ thả hoa đăng trên sông Hương. Trước đó thì chính quyền đã cho phép, xe hoa đã kết xong, mọi việc đã chuẩn bị. Chỉ còn vài ngày nữa vào lễ, chính quyền bỗng đổi ý không cho diễu hành xe hoa và thả hoa đăng nữa. Thế là xong, xe hoa kéo về bỏ ở sân chùa Báo Quốc, hoa đăng chắc đem thả ao bèo? Thế nhưng GH vẫn tổng kết sau đó rằng, đại lễ Phật Đản đã diễn ra tưng bừng tốt đẹp nhờ sự hổ trợ, tạo điều kiện giúp đỡ của các cấp chính quyền! Thử nhớ lại biến cố khởi đầu cho pháp nạn năm 1963 để thấy rằng GHPGVN hiện tại đang do ai lãnh đạo? Nếu thật sự do các vị đang ngồi trên những chiếc ghế của GH có đầy đủ danh xưng đó lãnh đạo thì chắc chắn không thể ngoan ngoãn nghe lời chính quyền như thế. Có rất nhiều phương cách để đối phó, làm cho ra lẽ việc chính quyền hủy ngang chương trình kia mà cách đơn giản nhất là hủy bỏ hoàn toàn chương trình lễ Phật Đản và đóng cửa chùa để phản đối chính quyền.

Cấp lãnh đạo tiếp theo của GHPGVN là những người CS mặc áo nhà tu. Lại phải dài dòng một chút để nói thêm về cấp này. Thứ nhất, CS đã không khó khăn gì để đưa vào GH hiện tại những Đảng viên CS trung kiên và chịu hy sinh, hy sinh mái tóc (không sao, càng mát mẻ) và khoác áo nâu sòng (cũng không sao, "Chiếc áo không làm nên thầy tu" mà). Các vị này thì không có gì đáng nói bởi xét cho cùng, công việc gì cũng là của Đảng cả, cần phải hoàn thành nhiệm vụ Đảng giao. Tiêu biểu có thể kể đến các Hòa thượng (HT) Thiện Hào, Thế Long, Minh Nguyệt, Pháp Lan (các Ngài này, theo như GH hiện tại nói thì đã về theo Phật nhưng chắc không mấy ai tin, mấy Cụ theo về với Max, với LeNin, Hồ Chí Minh thì đúng hơn). Còn sống và khá mạnh, khá hăng là cụ Thanh Tứ ở miền Bắc, cụ Hiển Pháp ở miền Nam.

Có thể khi hứa trước Đảng lúc cởi chiến bào mặc lại Cà Sa để làm nhiệm vụ lần này, các đảng viên này hẳn có ít nhiều lo lắng và e ngại. Miền Nam tuy đã được giải phóng, các hội đoàn, tổ chức khác nằm trong hệ thống chính trị và cả kinh tế đều sụp đổ theo chế độ Việt Nam Cộng Hòa nhưng Phật giáo thì không. GHPGVNTN, tổ chức hợp pháp và kế thừa xứng đáng truyền thống 2000 năm của PGVN vẫn còn đó vì đã đứng ngoài và đứng trên mọi tranh chấp về ý thức hệ, trước sau vẫn khẳng định lập trường hòa giải hòa hợp Dân tộc, ngừng mọi sự bắn giết. Lo lắng hơn khi mà tập hợp trong GH đó là một tập thể chư tôn Hòa thượng đạo cao đức trọng, học vấn tài năng – đã từng góp phần khẳng định vị thế của PGVN trên trường quốc tế. Thế nhưng, có gian nan mới biết lòng bè bạn, lòng người! Giữa thời điểm cam go, con thuyền GH đang chao đảo ấy, cũng chẳng có gì đáng trách khi những ai chưa trang bị đủ bản lĩnh và tinh thần vô úy đã lặng lẽ ôm cầm sang thuyền khác. Thôi thì "Thế Chiến Quốc thế Xuân Thu, gặp thời thế thế thời phải thế". Có rất nhiều lý do mà đàn hậu học dễ cảm thông, dễ kính tiếc bởi cuộc thế nhiễu nhương nên lòng người ly tán âu cũng là lẽ thường tình.

Nhưng có một điều mà đám hậu sinh xót xa và lịch sử khi hạ bút ghi lại lịch sử PGVN cuối thế kỷ XX này không thể nào tha thứ được: Đó là việc một số quý Ngài đã để cho CS nhuộm đỏ (dù là được hay bị) màu hoàng y giải thoát, nhuộm đỏ lý tưởng của mình, để tự biến mình thành một công cụ, một đảng viên phục vụ cho ý đồ lợi dụng tôn giáo của Đảng. Đó chính là thành phần lãnh đạo GH thứ ba, bên cạnh những đảng viên mặc áo Sa môn nói trên.

Xuất thân và trưởng thành từ GHPGVNTN, tổ chức PG chân chính mang tính kế thừa rõ nét của PGVN và được lập ra bởi ý chí, nguyện vọng của Tăng tín đồ sau bao năm phân hóa, quý Ngài đã từng là những người lãnh đạo, điều hành trong Lưỡng Viện của GHPGVNTN. Thế rồi sau biến cố 30-4-1975, cũng chính quý Ngài đã tiếp tay với Đảng CS trong nổ lực hòng xóa sổ GHPGVNTN để đem toàn bộ PGVN vào làm thành viên cho MTTQVN, một công cụ chính trị của đảng. Hành động này và bao hành xử tiếp theo sau đó của quý Ngài, một thời được thế hệ kế thừa hiểu như một phương tiện trong thời điểm khó khăn trước khi tìm ra một hướng đi mới, ngõ hầu đưa con thuyền Đạo Pháp vượt qua bão tố. Và chúng con đã chờ đợi với niềm tin rằng: Bằng trí huệ của những bậc xuất thế, bằng niềm tin và định lực của sự tu hành và trên hết, nhân danh lý tưởng cao quý đã chọn, chắc chắn quý Ngài sẽ hóa giải được sự cuồng tín vào chủ nghĩa Max-Lê nơi những người CS để đưa PGVN trở lại đúng Chánh pháp, đúng tôn chỉ của đạo Phật là vượt lên mọi ý thức hệ, mọi tổ chức chính trị để thuần túy làm nhiệm vụ tôn giáo của mình. Nhưng cuối cùng sự chờ đợi trong niềm tin ấy của hàng hậu bối cho đến hôm nay đã hoàn toàn thất vọng.

Thành trì của chủ nghĩa Max-Lenin bách chiến bách thắng ngày nào đã phải sụp đổ một cách nhanh chóng tại chính nơi đã khai sinh ra nó. CSVN cũng phải thay đổi triệt để đường lối của mình dưới danh xưng "Đổi mới” để mong thích ứng mà tồn tại dù chỉ là trên danh nghĩa, trong thời đại mà xu thế toàn cầu hóa là không thể tránh khỏi. Trong tư trào dân chủ văn minh thời đại đó, không có chổ cho sự tồn tại các chủ thuyết độc tài, toàn trị, phi nhân bản. Đây là thời điểm tốt nhất cho quý Ngài đòi lại – đòi lại chứ không phải xin Đảng – quyền được sinh hoạt tôn giáo thuần túy của mình. Đòi lại cho PGVN cái quyền không làm chính trị, Đảng không được sai khiến PGVN vào các việc thế gian. Thế nhưng rất tiếc, việc làm được hiểu như là phương tiện trước đây của quý Ngài chỉ là ngụy biện, hay nói khác hơn, quý Ngài đã không thoát ra được chút danh vọng tầm thường, đã lóa mắt trước đặc lợi, đặc quyền mà Đảng ban phát để tiếp tục lún sâu vào con đường nguy hiểm là tiếp tục đưa PGVN vào làm con cờ cho Đảng trên bàn cờ chính trị mà thế yếu lại thuộc về phía Đảng.

Những nhận thức như trên không phải hôm nay mới có. Tăng Ni sinh trẻ – thế hệ kế thừa của PGVN trong tương lai – đã ít nhiều nhận ra điều đó. Nhưng lâu nay không được nói ra vì: Thứ nhất, nói ra thì động chạm tới Thầy Tổ, toàn những bậc cao tăng Hòa thượng tôn quý, e lỗi đạo tôn sư. Thứ hai họ cố tình chờ đợi và tin tưởng như đã nói trên. Nhưng đã đến lúc phải nói ra, bởi lẽ, quý Ngài lãnh đạo cao cấp GHPGVN lại tiếp tục làm những việc quá ư thô thiển và sai lầm trong trách vụ tôn giáo của mình mà đỉnh điểm là việc đánh tráo Giới trường tuyển người làm Phật thành nơi hội họp đấu tố sân si.

Những việc làm sai trái với Chánh pháp của tổ chức GHPGVN là "Chuyện dài nhiều tập" không thể kể hết. Và cũng chẳng ai ngạc nhiên bởi lẽ một tôn giáo đi làm chuyện đời mà oái ăm thay, chuyện đời đó lại cũng không được quyền tự quyết để làm, phải chịu sự sai khiến của người khác, làm sao không sai lầm được. Nếu muốn đả đảo nghị quyết gì đó của Hoa Kỳ, quý Ngài cứ công khai tổ chức ở một nơi khác, quy tụ hết Tăng ni về đó mà hô khẩu hiệu. Việc gì phải đánh lận con đen, biến Giới đàn thanh tịnh trang nghiêm thành vũ đài sát phạt chính trị. Đọc bản văn “Chúng ta đã bị lừa" kể lại toàn bộ hoạt động của Đại giới đàn Thiện Hòa do Ban Trị Sự Thành hội Phật Giáo TP.HCM tổ chức vừa qua mà cười ra nước mắt! Không thể nói rằng quý Ngài không biết luật Phật. Vậy thì vì lý do gì, chắc không nói ra thì ai cũng biết.

Rõ ràng GHPGVN hiện tại đang hoàn toàn mất phương hướng và hết sức nguy hiểm. Một tổ chức tôn giáo lại không do các chức sắc, tín đồ chân chính lãnh đạo, không hành động theo giới luật và quy ước của tôn giáo mình mà phải lệ thuộc vào thế lực thế tục. Không biết quý Ngài HT Trí Tịnh, HT Trí Quảng cùng nhiều vị lãnh đạo khác nghĩ gì về điều đó?

Riêng với thế hệ Tăng ni trẻ hôm nay, đừng nghĩ rằng thái độ im lặng cam chịu đó là sự đồng tình và bằng lòng. Họ im lặng vì biết và tin rằng: truyền thống PGVN không thể vì một giai đọan lịch sử, một pháp nạn dai dẳng mà mai một. Bằng chứng là GHPGVNTN vẫn còn đó, vẫn sừng sững hiện diện và lớn mạnh qua bao nhiêu sự quấy phá của ma vương, ác đạo cường quyền, trong đó có sự tiếp tay của quý Ngài. Những đối phó dù tàn ác, mạnh tay nhưng lại hết sức lập cập, lúng túng của chính quyền và cách hành xử cũng như nói năng của quý ngài lãnh đạo GHPGVN vừa qua, vô hình trung chỉ làm bộc lộ rõ thêm diện mạo thật sự của câu hỏi: "Ai là người lãnh đạo GHPGVN" vậy.

Trở về Mục Lục