07/07/2008 Sau 33 năm ở trong cương vị người sáng lập và lănh đạo công ty điện toán hàng đầu thế giới, tỷ phú William Henry Gates III đă nói lời từ giă với gần 100,000 nhân viên Microsoft trên toàn cầu – dĩ nhiên là qua mạng Internet – hôm thứ Sáu tuần qua. Lư do ông đưa ra rất đơn giản: ông cần thời gian để tập trung làm việc cho tổ chức nhân đạo Bill & Melinda Gates Foundation mà ông và vợ sáng lập.
Bill Gates phát biểu trong lễ nhận bằng tại Đại học Harward
ểuVới tài sản cá nhân được ước lượng đến 58 tỷ Mỹ kim, Bill Gates trong nhiều năm liên tục giữ ngôi “Người giàu nhất hành tinh” và được đánh giá như một trong 100 người có ảnh hưởng nhất trong thế kỷ 20. Nhưng Bill và Melinda Gates đă quyết định từ giă cuộc chơi một cách thảnh thơi để dành công sức và gần trọn số tiền khổng lồ đó cho một mục tiêu mới: tận diệt những chứng bệnh có thể ngăn ngừa được ở những nước nghèo.
_________________________
Tuy nhiều người đă dự đoán trước, nhưng tin Bill Gates công bố quyết định “tắt máy” (log-off) khỏi Công ty Microsoft cũng gây chấn động mạnh trong giới điện toán toàn cầu. Trong hơn ba thập niên qua, tên tuổi của ông đă gắn liền với sự phát minh và phát triển của kỹ thuật truyền thông mà ngày nay ai nấy cũng không thể thiếu này. Các pḥng hội thoại (chatrooms), nhắn tin (message boards), sổ tay cá nhân (blogs), trang mạng (websites)... tràn ngập những mẫu chuyện về cuộc đời và hoạt động của Bill Gates. Họ cũng tranh luận về vai tṛ của ông trong lịch sử nhân loại với một câu hỏi vừa mang tính giả thiết nhưng cũng rất thực tế: nếu không có Bill Gates cách đây hơn 3 thập niên, bộ mặt thế giới bây giờ ra sao?
Dù với lư do ǵ, sự “giă từ cuộc chơi” của Bill Gates là một lỗ trống khó lấp đầy trong ngành công nghệ đă đưa nhân loại đến tŕnh độ tiến bộ kỹ thuật như ngày nay. Nhưng ngược lại, những thành phần thiệt tḥi trên thế giới, cụ thể là những nước kém phát triển ở Phi châu và Á châu, lại được giúp đỡ một cách cụ thể để chống lại bệnh tật và nghèo đói.
Bill Gates ra đi giữa lúc cuộc cạnh tranh trong ngành công nghệ vi tính bước vào một giai đoạn quyết liệt với sự ra đời của nhiều đối thủ trẻ và năng động khác, như Google và Yahoo. Microsoft chủ yếu là sáng tạo và bán nhu liệu (software) trong khi thế hệ đối thủ trẻ lại tập trung nhiều hơn về quảng cáo thương vụ và t́m kiếm trên Internet.
Cùng với người bạn đồng sáng lập Microsoft là Paul Allen, Bill Gates từng mơ ước rằng một ngày nào đó trên mỗi bàn giấy ở mọi nơi trên thế giới đều có một máy vi tính cá nhân (PC). Khởi đầu trong một garage chật hẹp chỉ vỏn vẹn hai học sinh trung học làm việc gần như không thấy ánh sáng mặt trời và chỉ sống bằng Coke và pizza, giấc mơ đó đă được thực hiện hơn nửa đường và Microsoft bây giờ có đội ngũ 91,192 chuyên viên kỹ thuật (con số rất chính xác, máy computer ghi chép mà!) trên khắp thế giới. Trong lực lượng nhân sự đó, từ ngày thứ Hai này, sẽ giảm bớt một người lănh lương dù rằng ông vẫn là sở hữu chủ phần lớn cổ phần trong công ty.
Bill Gates ra đời ngày 28.10.1955 tại Seattle, tiểu bang Washington ở Hoa Kỳ, trong một gia đ́nh giàu có. Cha của ông, William H. Gates Sr, là một luật sư danh tiếng và mẹ, Mary Maxwell Gates, là một giám đốc của công ty hàng đầu United Way. Bill có một chị, Kristi, và một em gái, Libby. Cả hai đều rất thành công trong sự nghiệp riêng của họ.
Từ thời trung học, gia đ́nh đă có ư định cho Bill nối nghiệp cha theo ngành luật nhưng cậu thiếu niên này chỉ khoái chơi với chiếc máy điện toán ASR-33 thời đó hơn là đọc những án lệ rắc rối. Sự đam mê của Bill mạnh mẽ đến mức các thầy cô giáo bị cuốn hút vào các tṛ chơi của cậu và họ cho phép Bill được miễn dự lớp trong các giờ học để có thêm thời gian viết chương tŕnh cho máy điện toán.
Cùng với vài người bạn cũng mê điện toán, trong đó có Paul Allen, Bill cắm đầu nghiên cứu và hoàn thiện nhiều chương tŕnh căn bản mà về sau phạm vi ứng dụng của chúng trở nên phổ biến toàn cầu như FORTRAN, LISP và COBOL. Đến năm 17 tuổi, Bill và Paul “hợp tác làm ăn” với sự thành lập công ty Traf-O-Data chế tạo bộ phận kiểm tra lưu lượng thông tin trên máy điện toán. Trong năm đầu, hai chàng trẻ làm ăn khấm khá, kiếm được khoảng $20,000 (nên nhớ, giá trị đồng tiền vào thời điểm cách đây 35 năm) nhưng khi các khách hàng phát giác sản phẩm này là do “mấy thằng nhóc chế tạo”, thương vụ của công ty Traf-O-Data đă suy giảm hẳn.
Bill Gates tốt nghiệp trung học từ trường Lakeside School năm 1973 với số điểm Tú tài 1590/1600. Với kết quả này, Bill được nhận vào Đại học Havard và tại đây chàng kết bạn với Steve Ballmer, một người có năng khiếu đặc biệt về kinh doanh về sau được Bill bổ nhiệm vào chức vụ Tổng tài (CEO) của Công ty Microsoft cho đến nay. Cũng tại ngôi trường nổi tiếng này, Bill gặp “sư phụ” Christos Papadimitriou, một nhà khoa học điện thoại trứ danh thời ấy.
Tuy là sinh viên của Havard nhưng Bill Gates không có một học tŕnh rơ rệt nào và đến năm 1975, anh rời trường – thực sự là nghỉ học luôn – để t́m đường tự lực cánh sinh. Sau khi công ty Intel cho ra đời sản phẩm Intel 8080 CPU, Bill Gates nhận thức ngay rằng đây là con chip đầu tiên với giá thành thấp hơn $200 nhưng có thể chạy chương tŕnh BASIC trong máy điện toán cá nhân. Bill Gates tính nhẩm trong đầu rằng đây là cơ hội bằng vàng để anh ta tận dụng cơ hội và thời điểm khởi đầu của cuộc cách mạng kỹ thuật điện toán. Sau khi “tham khảo ư kiến” chiếu lệ với cha mẹ, Bill Gates cùng với Paul Allen thành lập công ty nhu liệu đầu tiên vào năm 1975, khi ấy cả hai mới vừa tṛn 20 tuổi.
Từ ấy đến nay, công ty Microsoft đă trải qua 33 năm đầy thử thách và phát triển vượt bậc để trở thành một cơ sở kinh doanh quốc tế không có đối thủ. Bill Gates là người đầu tàu và chịu trách nhiệm chính về hoạch định chiến lược cho những sản phẩm của công ty. Với sự hợp tác đắc lực của Steve Ballmer về mặt thương vụ, Microsoft gần như độc quyền tung hoành thị trường, đến mức Chính phủ Hoa Kỳ đă phải can thiệp để tạo sự công bằng về cạnh tranh cho các công ty khác.
Trong phần lớn lịch sử của Microsoft, Bill Gates ngoài vai tṛ quản trị c̣n đảm nhiệm chức năng sáng tạo nhu liệu ứng dụng cho công ty, đặc biệt là các sản phẩm thảo chương.
Ngày 15.06.2006, Bill Gates công bố sẽ chuyển hướng hoạt động trong hai năm tới để cống hiến công sức của ḿnh cho hoạt động từ thiện. Ông chia trách nhiệm của ḿnh cho hai người kế nhiệm là Ray Ozzie (đặc trách về điều hành) và Craig Mundie (hoạch định chiến lược sản phẩm dài hạn). Một trong những sáng kiến sau cùng của ông trước khi ra đi khỏi công ty là sự thành lập nhóm phụ trách nhu liệu điều khiển tự động (robotics) cho Microsoft.
Về đời tư, Bill Gates kết hôn với Melinda French, một cựu thư kư riêng của ông từ Texas, ngày 01.01.1994. Họ có ba đứa con: Jennifer Katharine (1996), Rory John (1999) và Phoebe Adele (2002). Nhà riêng của Bill Gates được coi như một “tổng đài kỹ thuật của thế kỷ 21” trên một sườn đồi nh́n xuống Hồ Washington ở Medina, Tiểu bang Washington. Bill Gates không chỉ là một thiên tài kỹ thuật khô khan mà c̣n là một người yêu thích hội họa và văn chương. Ông là sở hữu chủ nhiều bức tranh nổi tiếng của danh họa Leonardo da Vinci và có nguyên một thư viện rộng lớn với đầy sách của các tác giả trứ danh.
Từ năm 1993 đến 2007, Bill Gates luôn đứng đầu trong danh sách “Những người giàu nhất thế giới” do Tạp chí kinh doanh Forbes liệt kê. Năm 1999, tài sản của Bill Gates vượt quá con số 101 tỷ đô-la và giới truyền thông mô tả ông là “”bách tỷ phú” đầu tiên của thế giới. Nhưng từ năm 2002, giá trị cổ phần của Microsoft tụt giảm do sự trượt giá chung trên thị trường chứng khoán khi chiếc bong bóng “dot-com” bùng vỡ. Tài sản riêng của gia đ́nh Bill Gates cũng hạ xuống sau khi ông và vợ quyết định hiến tặng hàng chục tỷ đô-la cho các tổ chức nhân đạo.
Trong một cuộc phỏng vấn hồi tháng 5.2006, Bill Gates nói ông ước ao rằng ḿnh không phải là “người giàu nhất thế giới” v́ không thích bị dư luận chú ư quá nhiều. Ngoài Microsoft, ông c̣n có cổ phần trong nhiều công ty khác (như Corbis và Berkshire Hathaway của tỷ phú bạn thân Warren Buffett). Những sự “đầu tư lẻ tẻ” này mang lại cho ông “đủ tiền đi chợ” vài triệu đô-la mỗi năm.
Từ năm 1994, Bill Gates bắt đầu bán bớt cổ phần của ḿnh trong công ty Microsoft để cùng vợ thành lập Bill & Melinda Gates Foundation với mục đích hoạt động từ thiện trên khắp thế giới. Quyết định này bắt nguồn từ tấm gương vị tha của một tỷ phú nổi tiếng Mỹ khác là David Rockefeller, người chú trọng đến những lănh vực nhân đạo mà các chính phủ và tổ chức quốc tế khác ít để ư đến như bệnh AIDS, cấp học bổng cho những nhóm thiểu số bị thiệt tḥi, thiên tai và các chứng bệnh có thể pḥng ngừa được ở các nước nghèo. Theo Tạp chí Forbes, tính đến năm 2004 gia đ́nh Bill Gates đă hiến tặng tổng cộng gần $30 tỷ đô-la. Bạn thân của ông là Warren Buffett, người giàu thứ nh́ thế giới, cũng đă góp vào quỹ từ thiện Bill & Melinda Gaes Foundation hơn $10 tỷ đô-la. Cả hai đều cam kết sẽ chi tiêu hết tất cả tài sản của họ cho các công tác nhân đạo trong ṿng 50 năm sau khi những người sáng lập qua đời.
Với sự thành công phi thường trên thương trường và những hoạt động nhân đạo to lớn, Bill Gates được nhiều tổ chức quốc tế và các cơ quan truyền thông uy tín bầu chọn “Nhân vật ảnh hưởng hàng đầu của thế kỷ 20” (liên tục trong ba năm 2004, 2005 và 2006), “Nhân vật trong năm” (2005), “Người hùng của Thời đại” (2006)... Ông cũng được trao tặng cho các danh hiệu cao quư và bằng cấp danh dự từ nhiều trường đại học quốc gia ở Ḥa lan, Thụy Điển, Nhật Bản, Anh Quốc và Mexico.
Lưu Dân
Tuy nghỉ hưu, Gates vẫn là Chủ tịch hội đồng quản trị kiêm cổ đông lớn nhất của Microsoft.
Lời tạm biệt của các đối tác và đối thủ
"Mong rằng Gates sẽ gặp mọi điều may mắn. Ông ấy rất thông minh. Thật là hay v́ không c̣n phải đối phó với ông ấy nữa. Tôi hy vọng Gates sẽ đầu tư tiền cho quỹ từ thiện thay v́ người kế nhiệm, bởi có lẽ nhiều doanh nhân sẽ phải "đội mồ sống dậy" nếu biết người ta tiêu tiền của họ thế nào".
Khi được hỏi liệu có nhớ Bill Gates, McNealy nói: "Tôi đâu có được trả lương cho những cảm xúc như thế, nhưng tôi cũng tự hỏi liệu Gates có nhớ ḿnh không nhỉ".
Scott McNealy, chủ tịch Sun Microsystems.
"Gates rời Microsoft là một sự kiện lớn và đầy ư nghĩa. Ông ấy cần được tôn vinh v́ những cống hiến của ḿnh".
Steve Jobs, Giám đốc điều hành Apple.
"Khó t́m được ai có tầm ảnh hưởng rộng đến ngành công nghiệp điện toán cũng như đời sống con người như ông. Gates là một trong số ít nhà lănh đạo công nghệ có thể làm thay đổi thế giới theo đúng nghĩa".
Michael Dell, nhà sáng lập hăng máy tính Dell.
"Hồi thập niên 80, tôi đang khiêu vũ với hai cô gái th́ một người bạn tới và kéo họ đi dự tiệc, nơi có một anh chàng nào đó tên Bill Gates sở hữu tài sản đến 60 triệu USD".
Mark Cuban, chủ đội bóng rổ Dallas Mavericks.
"Tôi đang nghĩ tới một tương lai không quá xa, không ai c̣n nhớ Microsoft và vai tṛ của Bill Gates với hăng này, nhưng ai cũng biết đến tổ chức Gates Foundation cùng đóng góp của nó trong việc chống lại bệnh tật và đói nghèo".
Mitchell Kertzman, cựu CEO Liberate Technologies.
"Tôi gặp Gates đă lâu trong một cuộc đàm phán giữa Lotus và Microsoft. Ông ấy đến muộn, lái chiếc xe thể thao rất nhanh tới và có vẻ như chưa tắm. Sự dữ dội có lẽ là đặc điểm đáng chú ư nhất ở ông. Tuy nhiên, tôi nghĩ Microsoft cạnh tranh chưa thực sự công bằng và tư tưởng chiến thắng bằng mọi giá khiến mọi thứ trở nên đặc biệt khó khăn".
Mitch Kapor, nhà sáng lập Lotus và chủ tịch Mozilla Foundation
Hải Nguyên
Ngày 7-6-2007, Chủ tịch Microsoft đă đến ngôi trường mà ông bỏ học giữa chừng cách đây 30 năm để nhận tấm bằng cử nhân và tiến sĩ danh dự ngành Luật (LL.D) v́ những đóng góp to lớn cho sự phát triển nhiều mặt của thế giới, nhất là công nghệ thông tin
"Ông là doanh nhân có ảnh hưởng nhất trong cuộc cách mạng máy tính cá nhân", Derek Bok, người điều hành buổi lễ phát bằng hôm 7/6, tuyên bố rồi quay sang nói với Gates. "Làm sao anh giành được danh hiệu đó nếu cố học thêm 2 năm nữa nhỉ"
Derek Bok (ngoài cùng bên phải) giới
thiệu diễn giả Bill Gates trong lễ phát bằng Ảnh:
CNet.
Bill Gates phát biểu
trong buổi lễ nhận bằng Tiến sĩ danh dự Luật khoa
hàng ngồi là vợ Melinda, mẹ kế Mimi Gardner Gates và bố William Henry Gates
Buổi lễ chờ đợi hơn 30 năm. Ảnh:
Reuters
Bill Gates ngắm tấm bằng Tiến sĩ danh
dự ngành luật. Ảnh:
Reuters.
Melinda, Bill Gates, bố William Henry
Gates và mẹ kế Mimi Gardner Gates chụp ảnh trong buổi lễ trao bằng. Ảnh:
CNet.