Đi làm vừa mới về tới, nhà tôi bảo: - Có ai nhắn anh ở trong máy.

Tôi mở máy, nghe giọng của Trưởng Đặng Đình Khiết bảo tôi gọi lại và cho số điện thoại, nhưng Khiết đọc nhanh quá, tôi phải nghe đi nghe lại mấy lần cũng không thể ghi được, đành phải nhờ nhà tôi cho số điện thoại của Khiết từ trong quyển sổ tay. Còn một giọng nữ nhắn tin, nói nhỏ lắm tôi không thể nghe rõ được, và cũng không nhận ra là ai, cuối cùng là giọng nói to nghe rất rõ dễ nhận ra chị Nguyễn Thị Tâm, chị hỏi: - Anh Tông ! Nghe tin gì về anh Thu chưa ? Đến đây tôi nghĩ anh Thu đang bị tai nạn chi đó, nhưng đáng tiếc sao chị Tâm không cho tôi biết chi tiết rõ ràng hơn.

Tôi gọi điện thoại cho Trưởng Khiết, có lẽ Khiết đang chờ tôi ở đầu giây bên kia, nên có tiếng trả lời ngay: - Helo ! Tôi Khiết xin nghe đây!

- Thưa anh, anh Thu bị vỡ mạch máu não, tình trạng hôn mê đang nằm ở bệnh viện. Em định ngày mai sang bên ấy.

Tôi cúp máy và gọi cho anh Tuệ Linh, Tuệ Linh nói rõ cho tôi biết bệnh tình anh Thu nguy ngập, hiện cháu Tú đang ngồi họp với các anh để thảo luận việc rút ống thở Oxy hoặc 5 giờ chiều hôm đó hay để đến Thứ Hai. Anh bảo chờ đợi, anh sẽ Email nói rõ hơn.

Tôi gọi điện thoại báo cho Khiết và Phạm Minh Tâm, Tâm đã được báo tin về anh Thu, nên cho tôi biết có ý định sang Cali, Cũng như Khiết, tôi khuyên nên chờ tin từ anh Tuệ Linh.

Nghe tin anh Thu tôi rất lo ngại, nhà tôi và tôi chuẩn bị để sang Cali, tiển biệt anh Thu, tôi vào Internet để tìm các chuyến bay, nhìn lại đồng hồ đã hơn 12 giờ đêm, tôi lên giường ngủ để mai đi làm.

Tôi bị đánh thức lúc 1 giờ 20 sáng, con tôi đưa cho cái điện thoại, giọng anh Tuệ Linh xúc động nói với tôi:

- Tôi báo cho Tông biết, anh Thu đã tự giã biệt chúng ta rồi, không phải rút ống nhé, thôi tôi đi làm đây, tang lễ sẽ báo sau.

Tôi gọi điện thoại báo tin cho Khiết và Tâm, cũng khuyên là chờ anh Tuệ Linh cho biết chi tiết tang lễ rồi hãy lấy vé máy bay.

Gọi điện thoại rồi, lên giường nằm trở lại, tôi cảm thấy nỗi buồn miên man đến, tôi biết mình đã mất anh Ngô Mạnh Thu thật rồi.

Tôi nhớ tới gương mặt của anh, nhớ tới đôi mắt sau cập kính cận thị của anh, nhớ tới nụ cười và cả ngón chân nguồn gốc Giao Chỉ của anh...

Mọi thứ tôi chuẩn bị xong, ngày thứ Năm xin phép nghỉ để đi Cali 1 tuần lễ, thì Leader gọi ra chỗ vắng nói riêng tôi: - Công ty đã hai lần cho công nhân nghỉ việc, lần thứ nhất 28 người, lần mới rồi 9 người, nay Công ty vừa mới có hợp đồng, tôi khuyên anh không nên nghỉ lúc nầy. Do lời khuyên ấy, chúng tôi đành hủy bỏ chuyến đi.

Thứ Sáu, tôi gọi điện thoại chia buồn với chị Xuân Mai và gia đình, tôi định nói chuyện với anh Vui hay anh Thống thì cô Hằng cho biết các anh đang họp, tôi nhờ Hằng chuyển lời là tôi không thể sang Cali dự tang lễ anh Thu.

Những ngày sau đó tôi đi làm nhưng cứ nghĩ giờ nầy ở Cali, Việt Báo đang làm lễ Tưởng niệm anh Thu, giờ nầy gia đình và anh chị em Vĩnh Nghiêm đang làm lễ Phát Tang, giờ nầy thân hữu đang viếng thăm anh Thu và cuối cùng giờ nầy lễ di quan để đưa anh Thu đến lò hỏa táng, thân tứ đại trả về cho tứ đại. Sắc Tức Thị Không. Không Tức Thị Sắc, Sắc ấy còn lại trong tôi là những dư ảnh của năm tháng cũ.

Tôi cố gắng tìm trong ký ức của mình khi nào tôi biết anh Ngô Mạnh Thu và khi nào quen thân với anh, tôi chỉ nhớ hồi đó vào khoảng năm 1958, anh Nguyễn Quang Vui làm Liên Đoàn Trưởng Gia Đình Phật Tử Giác Minh, đã nhờ anh Thu tới sinh hoạt dạy các em ca hát, để rồi đi trình diễn Văn Nghệ ở Làng Một Lộc Ninh, trình diễn Văn Nghệ ở rạp hát Biên Hùng, Biên Hòa. Anh Thu đến với Gia Đình Phật Tử như thế đấy, cũng như các nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ, Trịnh Công Sơn, Phạm Mạnh Cương, nhưng đặc biệt anh Thu mặc chiếc áo Lam sinh hoạt, cho đến trọn cuộc đời mình.

Rồi năm 1960, Ban Hướng Dẫn Gia Đình Phật Tử Giáo Hội Tăng Già Bắc Việt tại Miền Nam được thành lập, anh Thu được bầu làm Ủy Viên Văn Nghệ từ đó.

Với cương vị nầy, anh đã điều khiển Ban Hợp Ca Giác Minh trình diễn Văn Nghệ Mừng Khánh Đản năm 1961, rồi năm 1963 cũng trình diễn Mừng Khánh Đản tại Rạp Thống Nhất Sàigòn. Đại Hội Huynh Trưởng Gia Đình Phật Tử Toàn Quốc năm 1964, anh điều khiển ca đoàn Trường Đào Tạo Huynh Trưởng A Dật Đa, trình diễn Trường Ca Lửa, sáng tác tập thể của Trần Tâm Trí và Trần Tâm Hòa. Đây là lần đầu tiên Trường Ca Lửa được trình diễn tại sân khấu Trường Quốc Gia Âm Nhạc và Kịch Nghệ Sàigòn.

Hồi còn trẻ, khi chúng tôi chưa lập gia đình, sống ở Sàigòn tôi ở trọ nhà Họa sĩ Phạm Thăng, có đôi khi sinh hoạt quá khuya, anh Thu rủ về nhà anh ngủ, chúng tôi leo lên trên căn gác nhỏ ngủ với nhau, ở dưới nhà bà cụ thân mẫu và cô Qui em gái anh Thu ngủ, đó là căn nhà nhỏ, ấm cúng trong cư xá Trương Minh Giảng. Nơi đó anh Thu hàng tuần tập hát cho Ban Hợp ca của anh, trình diễn trên Đài Phát Thanh Sàigòn và Đài Quân Đội trong nhiều năm, nào là anh Dũng, anh Trình, anh Ân, anh Liên, chị Xuân Mai … Đám cưới của anh Thu, anh Ân và tôi làm Phù rể, đón cô dâu Xuân Mai, nhà ở trong khu vườn Bà Lớn, ngã Bảy.

Tôi nhớ năm 1962, tôi là thí sinh Tự Do đi thi Tú Tài Phổ Thông tại Trung Tâm Đăng Khoa (ở xế rạp hát Hưng Đạo bên kia đường Trần Hưng Đạo), ngày thi cuối cùng, buổi chiều đề Việt Văn, sau khi hết giờ, tôi dắt xe ra cổng, bỗng nhiên gặp anh Thu cùng ra cổng, thế là hai chúng tôi cửi xe đạp, đạp thẳng ra Bến Bạch Đằng, trời về chiều, gió sông hiu hiu thổi mát. Chúng tôi bỏ xe đạp, ngã lưng nằm trên bãi cỏ xanh, nhìn trời, nhìn sông nước, thật là một buổi chiều êm ả, không chút vướng bận, vì vừa mới trả xong món nợ sách đèn.

Nhiệm kỳ 2 Ban Hướng Dẫn Gia Đình Phật Tử, năm 1962, tôi không nhớ vì sao anh Thu là Ủy Viên Văn Nghệ, tôi là Tổng Thư Ký Ban Hướng Dẫn, thế mà hai chúng tôi lại phụ trách Công Tác Xã Hội, đó là mở các lớp "Văn Thù", Luyện Thi Trung Học Đệ Nhất Cấp và Đệ Thất, các Trung Tâm Luyện Thi Trung Học Đệ Nhất Cấp gồm có chùa Giác Minh đường Phan Thanh Giản, chùa Hưng Long trên đường Minh Mạng, chùa Hòa Bình trên đường Lê Văn Duyệt Sàigòn. Ban Giảng Huấn gồm có Giáo sư Vũ Văn Mão, nhà báo Trần Việt Sơn, nhà văn Dương Nghiễm Mậu và ông Nguyễn Xuân Phong (sau là thành viên trong Hòa Đàm Paris). Lớp Luyện Thi Đệ Thất tổ chức ở chùa Vạn Thọ xóm Chùa Tân Định, có chị Ngân và tôi phụ trách giảng dạy, các lớp học đều miễn phí do anh Thu đãm trách, tôi chỉ là người phụ. Anh Thu học được kinh nghiệm của người khác là thu tượng trưng học phí chỉ bằng chừng 10%, để cho học viên có nghỉ học buổi nào sẽ nghĩ rằng không nên uổng phí tiền mình đã đóng, thế là họ tự cố gắng đi học chuyên cần cho xứng đáng với số tiền đã đóng mặc dù là tiền đóng góp rất tượng trưng.

Khoảng thập niên 60, tôi bỏ hút thuốc, anh Thu nói với tôi: - Có người nói với tôi kinh nghiệm nầy ‘ Bỏ thuốc dễ, nhưng hút thuốc lại, lại càng dễ hơn’. Những điều ấy, chứng tỏ anh Thu học được nhiều kinh nghiệm sống.

Anh Vui làm Đoàn Trưởng Trường Đào tạo Huynh Trưởng chừng sáu hay chín tháng rồi anh bỏ, anh Trúc Hải phải thay anh Vui, rồi anh Trúc Hải đi làm ở Nha Trang, tôi từ Đoàn Phó phải lên thay, tôi không hiểu vì sao tôi lại nhờ được anh Thu giữ chức Đoàn Phó, bởi vì anh rất bận nhiều việc. Trường A Dật Đa có nhiều lần cắm Trại ở chùa Giác Lâm, Phú Thọ, chùa Sùng Đức Thủ Đức, nhưng lần cắm Trại bay ở Trung Tâm Thực Nghiệm Chăn Nuôi Tân Sơn Nhất ngày 1 tháng 5 năm 1964 là chúng tôi có nhiều kỷ niệm nhất, một ngày trại nào là học tập, nào là trò chơi lớn, thế mà bốn giờ khuya hôm ấy, anh Nghiễn đã cho hạ Trại từ đó dời đến chùa Giác Lâm. Ngày đó đi trên hương lộ 15 băng ngang vườn cao su, nay là đường Lạc Long Quân, trại sinh đã đi trước dưới sự hướng dẫn của anh Nghiễn và chị Tâm, còn lại chị Hồng Loan, anh Thu và tôi đạp xe trên đường tráng nhựa, tràn đầy ánh trăng, gợi tôi nhớ tới kỷ niệm năm nào Thầy Chính Tiến dẫn anh em chúng tôi đi trên Quốc lộ 13 trên trời trăng sáng tỏ, hai bên đường hàng hàng lớp lớp cây cao su, đêm ấy trời mát và đẹp vô cùng. Đêm trăng đó, có chút ánh Trăng nào trong Dòng Sông Trăng của anh không?

Trước ngày tôi rời khỏi Việt Nam, chị Ngân, anh Thống với chị Kim Chi, anh Thu với Chị Xuân Mai đã mời tôi và nhà tôi đi ăn cơm Chay ở hiệu ăn Tín Nghĩa đường Trần Hưng Đạo, gần chợ Sàigòn, sau đó cùng nhau đi uống cà phê ở Nhà Trẻ Thành Phố, góc đường Trương Minh Giảng và Phan Đình Phùng cũ, dịp này anh Thu yêu cầu tôi sang Mỹ nhờ Đặng Đình Khiết kêu gọi thân hữu yểm trợ tài chánh, để anh thực hiện cuốn băng nhạc Phật Giáo lồng vào băng Video thâu ngoại cảnh các chùa tại thanh phố. Khiết đã thực hiện việc nầy và anh Thu cùng với anh Thống, Nguyễn Ngọc Lanh thực hiện cuốn băng Dòng Sông Trăng.

Ngày hôm sau anh Thu hướng dẫn tôi tới thăm chào từ giã anh Lê Cao Phan, anh Cao Chánh Hựu và anh Dương Nghiễm Mậu, anh Mậu và anh Thu ở cùng khu Cư Xá Trương Minh Giảng, Ấp Đông Ba Phú Nhuận, các anh và tôi thường uống cà phê ở một quán cóc tại ngã ba đường vào nhà anh Thu, nó cũng gần với Lò Heo, có lẽ vì vậy mà trong tác phẩm nào đó của Dương Nghiễm Mậu có viết chuyện một anh làm heo trong lò sát sinh ấy, heo làm xong thì dùng móc, móc chân nó treo lên, một hôm đến sáng anh ta thấy một cái móc, móc chân treo ngược một người trên giá! Tại quán cà phê này, anh Thu và tôi ngồi trò chuyện với nhau bất kể thời gian, nên anh Dương Nghiểm Mậu thường ngồi riêng, uống xong cà phê, anh trả tiền phần anh rồi ra về, anh muốn để cho chúng tôi tự do thoải mái hơn.

Đối với anh Ngô Mạnh Thu xin đừng nói đến thời gian, anh có thể ngồi hàng giờ chỉ với ly cà phê đen và bao thuốc lá, một lần tôi đến Cali, anh Thu rủ tôi đi thăm Phúc Trí Bùi Thế San ở Los, anh San bị tai biến mạch máu não, ngồi xe lăn, tinh thần vẫn minh mẫn, trước khi đi, tôi cho anh Thu biết là tôi có hẹn với người bạn vào lúc 5 giờ, anh bảo tôi:

Nhưng khi gặp Bùi Thế San rồi, anh nán lại để trò chuyện, ôn nhớ kỷ niệm xa xưa như vũ khúc Trấn Thủ Lưu Đồn do Bùi Thế San và anh là Bùi Chiến Hải trình diễn… khi anh đưa tôi về tới nhà trọ, nhà tôi cho biết: - Bạn của anh chở vợ con, đến đây đã hai lần tìm anh. Nhìn lại đồng hồ, tôi thấy đã gần 6 giờ chiều. Tuy nhiên những cuộc thăm viếng, chăm sóc sức khỏe cho nhau ấy làm cho bạn bè khó quên được anh Ngô Mạnh Thu.

Nói đến các sinh hoạt Gia Đình Phật Tử Giáo Hội Tăng Già Bắc Việt Tại Miền Nam, người ta thường hay nhắc đến Tứ Tướng, kể theo thứ tự nào đó gồm có: Vui, Thống, Thu, Tông không hiểu người ta đặt cho cụm từ ấy mang ý nghĩa xấu hay tốt. Là người trong cuộc, tôi có dịp nhớ lại bốn chúng tôi hàng tuần đều đến họp với Bác Trưởng Ban Hướng Dẫn Nguyễn Đức Lợi ở một quán cà phê vắng khách, mặc dù ở ngay ngã tư Phú Nhuận. Nhiều hoạt động thời bấy giờ, đều được trình bày kế hoạch, thảo luận chi tiết cho đến khi cùng nhau đồng ý mới đem ra thi hành, hầu hết đều giải quyết tại quán cà phê nầỵ trong khoảng thời gian từ 1960 đến 1966! Mỗi chúng tôi đều có sở trường, sở đoản: Tâm Trí Nguyễn Quang Vui thảo kế hoạch, Nguyên Thông Nguyễn Đình Thống kiểm soát và đôn đốc, Tâm Hòa Ngô Mạnh Thu sâu sắc góp ý, phê bình, Phúc Trung Huỳnh Ái Tông chỉ biết thi hành các kế hoạch.

Riêng anh Ngô Mạnh Thu có đức tính tốt là anh có khả năng trò chuyện được với mọi người, anh không bỏ lở cơ hội để hỏi thăm, góp chuyện với người nọ người kia ở những nơi anh hiện diện, làm cho người ta cảm thấy anh luôn luôn quan tâm đến cá nhân của họ, thân thiết với họ, do đó anh được nhiều cảm tình của người khác.

Năm 1991, tôi rời khỏi Việt Nam, GĐPT Miền Vĩnh Nghiêm được anh Ngô Mạnh Thu tham gia sinh hoạt, anh đã tổ chức khóa tu học Huynh trưởng A Nô Ma, mở khóa huấn luyện Lộc Uyển, A Dục và Thành lập Đoàn Huynh Trưởng A Dật Đa, Đoàn nầy vẫn còn sinh hoạt cho đến ngày nay, năm 1993 bầu lại Ban Hướng Dẫn Gia Đình Phật Tử Miền Vĩnh Nghiêm, anh được bầu vào chức vụ Phó Trưởng Ban đặc trách Đoàn Huynh Trưởng. Anh Đến Mỹ năm 1994, năm sau anh được bầu làm Trưởng Ban Chấp Hành Ái Hữu Gia Đình Phật Tử Vĩnh Nghiêm Hải Ngoại, anh giữ chức vụ nầy cho đến ngày cuối cuộc đời mình. Chuyên môn của anh là Văn nghệ, anh bước vào Gia Đình Phật Tử qua con đường Văn nghệ ấy, nhưng khi giữ những chức vụ về tổ chức, về điều hành hay lãnh đạo, anh đã làm tròn nhiệm vụ của mình một cách tốt đẹp, đầy nhiêt tâm và sáng tạo.

- Với ông cũng như tôi, ngoài xã hội, chúng ta đều có vị thế riêng của mình, chúng ta không cần đến cấp bậc, nhưng những anh chị em khác đang sinh hoạt, chúng ta phải quan tâm đến anh chị em ấy, để họ dễ dàng sinh hoạt, và sinh hoạt của chúng ta luôn luôn phải có Thẩy, Tổ là kim chỉ nam, chúng mình hướng đó mà đi.

Những hoạt động của anh Thu đều muốn tạo thành một truyền thống, chẳng hạn như năm 1964, Phật giáo đang vươn lên như một cơn gió mạnh, họa sĩ Phạm Thăng vẽ thiệp Chúc Mừng Phật Đản, anh Thu dùng Đoàn A Dật Đa phát hành, bày bán thiệp Chúc Mừng Phật Đản trong dịp lễ Phật Đản năm đó, năm sau cũng có người khác in thiệp bày bán, tiếc rằng việc đó không gây được một tập tục mới như Bông Hồng Cài Áo, cho nên tổ chức Lễ Hội Hoa Hồng của Ái Hữu Vĩnh Nghiêm, anh cũng muốn tạo thành một truyền thống và gây ảnh hưởng cho các tổ chức khác làm theo.

Anh Thu có bút hiệu Trần Tâm Hòa, đó là việc anh chọn Pháp danh và ghép họ Trần vào, Trần đây là Trần Nhân Tôn, hiệu Hương Vân Đại Đầu Đà, được tôn xưng là Điều Ngự Giác Hoàng, đệ nhất tổ của của Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử, một thiền phái hoàn toàn Việt Nam.

Anh Thu mất, nhà tôi nhắc Nghĩa Tử Là Nghĩa Tận nhưng tôi không thể về được Cali để tiễn biệt anh lần sau cùng nầy, lòng buồn nhớ bạn, tôi thấy mình thiếu mất một cái chi đó thân thiết hàng ngày. Thiếu mất Ngô Mạnh Thu, Vui Thống Tông cảm nhận được Đại Bàng thật sự đã Gãy Cánh rồi.

Trở về Mục Lục