Ðức Phật Thích Ca tên là Tất Ðạt Ða (Siddhartha) họ Cù Ðàm ( Gautama ) thuộc tộc Thích Ca, ngài là một vị Thái tử, con vua Tịnh Phạn (Suddhodana ) và Hoàng hậu Ma Gia ( Maya ), ở nước Ca Tỳ La Vệ ( Kapilavatthu ), thuộc Ấn Ðộ ngày nay.

Hoàng hậu Ma Gia, một hôm nằm mộng thấy có con voi trắng có sáu ngà từ trên không hiện ra rồi nhập vào thân bà, sau đó bà thụ thai. Ðến gần ngày sanh nở, theo tục lệ Ấn Ðộ xưa, Hoàng hậu phải về nhà của cha mẹ mình để sanh nở, trên đường về nước Câu Ly ( Koliya ), Hoàng hậu ghé qua vườn cảnh Lâm Tỳ Ni ( Lumbini - nay nằm trong nước Népal), nghỉ chơn. Trong khi dạo vườn hoa, Hoàng hậu Ma Gia dơ tay lên, định hái đóa hoa Vô ưu thì sanh Thái tử Tất Ðạt Ða, đó là ngày Rằm tháng Tư năm 624 TTL. Nơi đây, cuối thế kỷ 19 người ta đào được một trụ đá do vua A Dục ( Asoka ) dựng lên năm 250 TTL, xác nhận nơi đây Ðức Phật đã Giáng sinh, nhờ đó các nhà nghiên cứu Tây phương tin chắc rằng Ðức Phật là một nhân vật có thật.

Thái Tử vừa mới sinh ra, đựơc ông tiên A TƯ Ðà ( Asita ), tu trong rừng núi Hy mã lạp sơn đến thăm, sau đó ông cho vua Tịnh Phạn biết rằng nếu Thái Tử nối ngôi vua, sẽ trở thành một vị vua tài đức, làm cho nước giàu, dân mạnh; Nếu đi tu, sẽ trở thành một bâc đại giáo chủ. Sau khi sanh Thái Tử được 7 ngày thì Hoàng Hậu Ma Gia từ giả cõi đời, Vua Tịnh Phạn giao Thái Tử cho dì ruột của Ngài là Bà Ma Ha Ba Xà Ba Ðề nuôi dưỡng.

Tin lời của ông tiên A Tu Ðà, vua Tịnh Phạn đã chăm sóc giáo dục Thái Tử trở nên văn võ song toàn. Năm lên 16 tuổi, vua Tịnh Phạn cưới công chúa Gia Du Ðà La ( Yasodhara ), con của một vị vua láng giềng cho Thái Tử, một thời gian sau công chúa Gia Du Ðà La sinh môt Hoàng nam, được đặt tên là La Hầu La ( Rahula ), đó là môt người con duy nhất của Thái Tử Tất Ðạt Ða.

Vua Tịnh Phạn cũng xây dựng những cung điện mùa Hè, mùa Ðông cho Thái Tử nghỉ ngơi, vui chơi với những đoàn vũ nữ, ngày đêm múa hát. Nhưng tất cả những thứ đó trong cung vàng, điện ngọc cũng không làm cho Ngài vui mãi đựơc.

Thái Tử muốn xem cảnh thành Ca Ty La Vệ, lần đầu tiên ra cửa Ðông, ngài thấy một người già râu tóc bạc phơ, lưng còng, gối mõi; dưới mắt ngài, người già trông thật xấu xí. Lần thứ hai ra cửa Nam, ngài thấy một người bệnh đang đau đớn oằn oại, rên la, kêu khóc vỉ cơn bệnh hành hạ. Lần thứ ba ra cửa Tây, ngài thấy một người chết, thân nhân kêu gào than khóc thảm thiết .

Thái Tử đã nhận thấy cảnh Già, Bệnh, Chết là một chuỗi kết nối của cuộc đời mà mọi người, ai cũng phải trải qua. Rồi một lần khác Thái Tử ra cửa Bắc, ngài thấy một Tu sĩ tướng mạo đoan trang, thong dong tiến bứơc.

Những cảnh Sanh, Già, Bệnh, Tử và hình ảnh của Tu sĩ cho Thái Tử một nhận thức cuộc đời là khổ, giàu sang, oai quyền cũng không tránh khỏi, có lẽ chỉ có sống một đời Tu sĩ mới tìm đựơc con đường thoát khổ và cứu giúp cho mọi người.

Thái Tử xin phép vua Tịnh Phạn cho Ngài xuất gia để trở thành Tu sĩ, vua cha không chấp thuận. Vào một đêm kia, Thái Tử lén nhìn vợ, con rồi cữi ngựa Kiền Trắc ( Kanthala ) cùng với tên giử ngựa Xa Nặc ( Sandaka ) trốn khỏi cung điện, đêm đó nhằm Mồng 8 tháng Hai. Ðến bờ sông A Nô Ma, ngài cắt tóc, tháo những trang sức châu báu giao cả cho Xa Nặc, để mang về dâng lên Vua Tịnh Phạn. Ngài đã quyết chí đi tìm chân lý vào năm 19 tuổi.

Rồi ngài đến rừng Ưu Lâu Tần La bên bờ sông Ni Liên ( Nairanjanà ) bắt đầu tu khổ hạnh với các tu sĩ Kiều Trần Như, Ác Bệ, Thập Lịch Ca Diếp, Ma Ha Nam Câu ly và Bạc Ðề, trãi qua nhiều năm tu khổ hạnh, Tu sĩ Tất Ðạt Ða không tìm được chân lý như ngài mong muốn, một hôm Ngài xỉu vì kiệt sức, một thiếu nữ tên là Tu Xà Ðề thấy ngài như thế, có dâng cho ngài một bát cháo sửa, Ngài dùng bát cháo ấy và nhận thức rằng, người tu hành phải gìn giử thân xác quân bình để phát triển trí tuệ, từ đó ngài bỏ lối tu khổ hạnh, năm người bạn kia cũng rời bỏ Ngài.

Ngay sau đó, ngài đến sông Ni Liên Thuyền tắm rửa cho thân xác sạch sẻ, rồi tiến đến cây Bồ đề để ngồi thiền. Ngài đã nguyện rằng: " Nếu ta không tìm ra chân lý thì quyết không rờI khỏi cây Bồ đề nầy ". Một lần Ngài đã ngồi tĩnh tọa tham thiền luôn trong 49 ngày đêm, cuối cùng chiến thắng Ma vương chứng quả Niết Bàn, đó là vào lúc canh Tư ngày mồng 8 tháng Chạp năm 594 TTL, năm đó ngài được 35 tuổi. Từ đó người ta tôn xưng ngài là Phật, là một bậc Ðại Giác ngộ, thoát khỏi sinh tử, luân hồi. Nơi ngài thành đạo, nay là Bồ Ðề Ðạo Tràng .

Sau khi thành đạo, Ngài đã đến Vườn Lộc Uyển để giảng đạo cho 5 người cùng tu lúc trước. Bài thuyết pháp đầu tiên là TỨ DIệU ÐẾ, ngài vạch rõ 4 chân lý: Sanh, Già, Bệnh, Chết là Khổ và muốn giải thoát phải tu theo BÁT CHÁNH ÐạO, do vậy mà thời Pháp nầy còn gọi là chuyển Pháp Luân, và dùng biểu hiệu bánh xe với 8 chiếc câm.

Khi tại thế, Ðức Phật đi hoằng hóa nhiều xứ trong nước Ấn Ðộ, đệ tử xuất gia của ngài có đến 1250 vị, trong đó có bà Ma Ha Ba Xà Ba Ðề, công chúa Gia Du Ðà La, hoàng tử La Hầu La, ngoài thường dân ra, nhiều vị Quốc Vương, Hoàng Hậu, Thái Tử, Công Chúa, và các đại thần của nhiều nước theo quy y với Ngài. Ðức Phật giảng dạy nhiều vấn đề cho người ta tu học, người sau chia thành 5 thời thuyết Pháp: Thời kỳ thứ nhất trong 21 ngày, ngài thuyết Kinh Hoa Nghiêm cho đại chúng tu theo Tiểu thừa. Thời kỳ thứ hai trong 12 năm, ngài thuyết Kinh A Hàm, nói về Tam Thừa. Thời thứ ba trong 8 năm, ngài thuyết kinh Phương Ðẳng, để dẫn dắt Tiểu Thừa qua Ðại Thừa. Thời kỳ thứ tư trong 22 năm , ngài thuyết kinh Bát Nhã, nói về chân lý vũ trụ, cái thật tướng " Vô Tướng" của các pháp. Thời kỳ thứ năm trong 8 năm, ngài thuyết Kinh Pháp Hoa và Niết Bàn, kinh Pháp Hoa nói rõ nguyên nhân phật giáng sinh là để " Mở đường, chỉ lối cho chúng sanh giác ngộ để nhập vào sự hiểu biết của Phật " ( Khai, Ngộ, Nhập, Tri kiến Phật ).

Phật đã hóa độ chúng sanh trong 45 năm, rồi Ngài đến rừng Sa la trong xứ Câu Ly để kiết hạ, có ông Thuần Ðà làm nghề đốt than, thỉnh Phật về nhà cúng dường, ngài dùng một bát cháo nấm, nấm nầy có tên là " Nấm heo rừng ", sau đó ngài từ giả ông Thuần Ðà để đi đến rừng Sa La, đến nơi Ngài treo võng lên hai cây Sa La nằm, ngài bảo cho ông A Nan biết, ngài sắp nhập Niết Bàn, nhiều người nghe tin ấy, đến nơi viếng ngài, trong đó có ông Tu Bạt Ðà La (Subhadra) xin thọ giới Sa di, ngài nhận cho, đó là vị đệ tử xuất gia cuối cùng của Phật. Sau đó Ngài dạy cho ông A Nan những điều cuối cùng.

Dặn dò xong, đức Phật nằm quay đầu về hướng Bắc, mình nghiêng phía tay phải, mặt về hướng Tây, hai chân duỗi về phương Nam, ngài nhập định rồi vào Niết Bàn, nhằm ngày Rằm tháng Hai năm 544 TTL. Năm đó ngài tròn 80 tuổi, Phật Lịch được lấy kể từ năm nầy.

Sau khi hỏa tang và phân chia xá lợi Phật, ngay trong mùa an cư nầy, dưới sự chủ trì của ngài Ma ha Ca Diếp, 500 vị đệ tử Phật đã chứng đắc A La Hán dự Kiết Tập kinh điển lần đầu tiên tại Vương Xá thành, do ngài Ca Diếp chủ trì, ngài A Nan lập lại lời Phật dạy sau nầy ghi chép thành Ngũ bộ kinh hay kinh A Hàm, ngài U Ba Ly nhắc lại những giới luật do Phật đặt ra, vì ngài lập đi lập lại đến 80 lần cho nên có tên là Bát thập tụng.

Ðể tôn kính đức Phật, hội nghị đã quyết định theo lời Phật dạy, truyền khẩu chớ không ghi chép thành văn, và không thay đổi bất cứ điều nào của giới luật, đó là lần kết tập thứ nhất, gọi là Ngũ bách kết tập hay Vương Xá thành kết tập.

Lần kết tập thứ hai khoảng 100 năm sau khi Phật nhập Niết Bàn, nguyên do Da Xá (Yasas) từ miền Tây du hành sang miền Ðông, tới thành Phệ Xá Lỵ (Vesaly) thấy chúng tăng Tỳ Xá Lỵ (Vrji) áp dụng 10 điều phi pháp nên có lần kết tập nầy tại Phệ Xá Lỵ, hội nghị đã quyết nghị 10 điều ấy là phi pháp. Chúng tăng miền Ðông không chấp nhận quyết nghị nầy, nên đã họp kết tập riêng gọi là Ðại chúng kiết tập, từ đây Phật giáo bắt đầu phân phái, chia thành Thượng Tọa bộ (bảo thủ) và Ðại chúng bộ (canh tân).

Ðến thời vua A Dục, vua là vị hộ pháp nên tổ chức Kết tập lần thứ ba tại Hoa Thị thành (Pataliputra) do ngài Mục Kiền Liên Ðế Tử Tu (Moggaliputta) chủ trì. Trong lần nầy xuất hiện quyển Luận, có tên là Luận sự hay Thuyết sự (Kathàvattnu), tương truyền do ngài Mục Kiền Liên Ðế Tử Tu sáng tác. Từ đây có đủ Tam Tạng Kinh điển : Kinh, Luật và Luận.

Về nguyên nhân kết tập kinh điển lần nầy, có thuyết cho là do có những phần tử xấu trà trộn vào tăng chúng làm cho Phật giáo tha hóa, nên vua A Dục muốn chấn hưng lại, có thuyết cho là do năm điều của Ðại Thiên (Maha Deva) người xứ Ma Thâu La (Mathula), Trung Ấn nêu ra: '' Du sở dụ, vô tri, do dự, tha linh nhập, đạo nhân cố khởi, thị danh chân Phật giáo''. Ðại khái là đạt tới bực La Hán hãy còn khuyết điểm, để chỉ trích lý tưởng La Hán, manh nha tư tưởng Ðại thừa.

Ðến thời vua Ca Nhị Sắc Ca (Kanishka - 101 STL), sau khi Phật nhập niết bàn trên 600 năm, phật giáo phân chia thành nhiều bộ phái, giáo nghĩa khác nhau, nên nhà vua muốn theo gương vua A Dục, chấn hưng phật pháp nên cùng với Hiếp Tôn Giả (Pàrsva), triệu tập 500 vị La Hán, họp tại Tịnh Xá Hoàn Lâm, thành Ca Thấp Di La (Kasmira), xứ Kế Tân vùng Tây Bắc Ấn để kết tập kinh điển.

Lần nầy do Thế Hữu (Vasumitra), làm thượng thủ, hội nghị đã sáng tác bộ Luận nghị (Upadesa) để giải thích tạng Kinh, bộ Tỳ Bà Sa (Vibhàsa) và bộ A Tỳ Ðạt Ma (Abhidarma) để giải thích tạng Luật và Luận.

Cả bốn lần kết tập kinh điển đều không được ghi chép thành văn, chỉ nhắc lại theo truyền khẩu mà thôi.

Riêng Phật giáo Tích Lan, khoảng năm 35-32 TCN đã họp tại chùa Alu gần thị trấn Matale kết tập toàn bộ kinh điển và ghi chép theo tiếng Pali qua ngôn ngữ Ma Kiệt Ðà, đó là kinh điển Nam truyền, còn Bắc truyền kinh điển ghi chép theo Sancri, gọi là Phạn ngữ, có lẽ được ghi chép sau lần kết tập thứ tư.

Giáo lý của đức Phật chủ yếu là vấn đề giải thoát, cho nên những câu hỏi về nguyên nhân đầu tiên, về vũ trụ, đức Phật giữ im lặng khi có đặt vấn đề nầy với ngài. Có lần tỳ kheo Mâlunkyaputta hỏi Phật thế gian vĩnh cữu hay không vĩnh cửu, có giới hạn hay không giới hạn, và muốn Phật phải giải thích, nếu không tỳ kheo nầy sẽ bỏ tu, Ðức Phật thản nhiên chẩm rải hỏi vị tỳ kheo nầy có phải ông ta xuất gia đi tu với mục đích giải quyết những vấn đề tương tợ như thế không ? Ông ta trả lời :

Ðức Phật mới khuyên vị tỳ kheo ấy không nên lãng phí thì giờ và năng lực trong những việc chỉ làm cho chậm trễ tiến bộ tinh thần của mình. Ngài dạy:

- Nầy Mâlunkyaputta, kẻ nào nói rằng, ta quyết không xuất gia theo đức Như Lai để sống đời đạo hạnh trước khi Ngài giải rõ cho ta điều ấy - kẻ ấy chết trước khi nghe Như Lai giải thích.

Tuy nhiên người ta cũng có thể tìm thấy câu trả lời cho vấn đề nầy trong kinh điển. Cũng cần nhắc lại đức Phật phủ nhận nguyên nhân đầu tiên, không có cái gì tự nhiên mà có hể cái nầy sinh thì cái kia sinh, cái nầy diệt thì cái kia diệt. Bất cứ pháp chi hể hữu hình thì hữu hoại theo quá trình: thành, trụ, hoại, không.

Hiểu được nguyên lý nầy thì chúng ta không phải tự hỏi có một vật chi đó có trước nhất, chúng ta biết rằng vũ trụ nầy được hình thành khi có đầy đủ nhân duyên.

Trong vũ trụ, có những cái chúng ta thấy, sờ mó được, nghe biết được, nếm, ngửi được và có những cái chúng ta không nghĩ rằng chúng có, như trong kinh Phật có một thí dụ về con rùa một hôm từ đất liền xuống nước, thuật lại những tai nghe mắt thấy trên đất liền, các loài cá, tôm chỉ sống trong nước đều không hiểu và không cho rằng có những thứ ở ngoài nước. Ðối với chúng ta cũng vậy có những cái chúng ta không thấy, không ngửi, không nếm, không nghe, không sờ mó, không tưởng nghĩ được nhưng không phải là không có.

Về yếu tố cấu thành thì vũ trụ thì gồm có 4 thành tố chính (tứ đại) : đất, nước, gió, lửa. Còn con người có phần hữu hình và vô hình hay hữu vi và vô vi, gồm 6 thành tố chính (lục đại): Ðất, nước, gió, lửa, không và thức.

Trong vũ trụ, quả địa cầu chúng ta là một thế giới có mặt trời, mặt trăng... (một thái dương hệ). Một ngàn thế giới họp thành một Tiểu Thiên Thế giới, một ngàn Tiểu Thiên họp thành một Trung thiên thế giới (đức Phật Thích Ca là giáo chủ của Trung thiên thế giới). Một ngàn Trung thiên thế giới thành một Ðại thiên thế giới. Như thế một Ðại thiên thế giới là 1 tỷ (1,000,000,000) thế giới. Một Tiểu thiên thế giới có thể so sánh với hiện đại các nhà thiên văn gọi là Thiên hà (galaxy), gồm có cả triệu ngôi sao, có thể có những sinh vật trên đó, như dãi ngân hà (Milky Way) hay M31, hay chòm sao (consteliastion andromeda). Một Trung thiên thế giới có thể so sánh với Chùm thiên hà (galactic cluster) như chùm Goma Berenices, còn một Ðại Thiên thế giới được gọi là Siêu thiên hà (metagalaxy) ở trong Ðại vũng (Big Dipper) của Tiểu Ursa (Minor Ursa) trong nầy có cả triệu thiên hà. Trong vũ trụ có vô số thế giới như thế, nên trong kinh, Phật nói đến Tam thiên Ðại thiên thế giới, vũ trụ bao la nên thế giới nầy diệt thì thế giới khác sinh, sinh sinh diệt diệt như thế nên vũ trụ vô thủy, vô chung.

Trong sinh diệt của thế giới, có Tiểu kiếp là 16,800,000 năm, Trung kiếp có 336,000,000 năm và Ðại kiếp có 1,344,000,000 năm.

Vì sao con người sinh ra đời, đức Phật dạy đó là do Vô Minh, một trong 12 nhân duyên, nên gọi là Vô minh duyên khởi, nhưng người ta sinh ra sao không bình đẳng như nhau mà lại kẻ giàu người nghèo, kẻ sang người hèn, như trong ngay đoạn văn cuối cùng trên, Phật cho biết đó là do hành động, chính hành động tạo nên nghiệp quả, cho nên gọi là Nghiệp cảm duyên khởi, nhưng nghiệp ấy tích chứa ở đâu nếu không phải là chủng tử huân tập và hiện hành, chủng tử nằm trong A lại da vì thế gọi là A lại da duyên khởi, nhưng chủng tử sinh diệt từng sát na, nó không giải thích hết căn nguyên sinh tử vì vậy có Như Lai tạng hay Chân như duyên khởi, nhưng chúng ta biết mỗi vật do trùng trùng duyên khởi, hay như Phật dạy cái này sinh do cái kia sinh, cái nầy diệt do cái kia diệt do đó nên có Pháp giới duyên khởi.

Vũ trụ nầy như trong Phẩm Thế giới thành tựu trong kinh Hoa Nghiêm, có nhiều hình dạng khác nhau như hình núi Tu Di, hình nước xoáy, hình trục xe, hình hoa sen ... có vô số vi trần hình dạnh như vậy. So với những khám phá của khoa học về vũ trụ ngày nay thì những mô tả trong kinh Hoa Nghiêm thật là chính xác, như hình bánh xe, hình nước xoáy có thể quan sát được trong các chòm sao Cetus, Pegasus, Hercule, hình sông là dãi ngân hà (Milky Way), hình dạng như hoa là những khối tinh vân trong liên thiên hà (intergalatic clounds of gas)

Ðó là những gì Phật dạy về vũ trụ và con người, giáo lý của đạo Phật vượt trên giáo lý các tôn giáo khác, vì vậy mà người ta thường hay dẫn lời của nhà bác học lừng danh ALBERT EINSTEIN : " Nếu có một tôn giáo nào đương đầu được với những nhu cầu khoa học tân tiến thì đó là Phật giáo." (If there is any religion that would cope with modern scientific needs, it would be Buddhism.)

Nói đến các tôn giáo, chúng ta cũng nên biết qua thống kê tín đồ các tôn giáo, theo hãng thông tấn quốc tế Fider, tính đến cuối năm 1999 thì dân số thế giới là 6 tỉ, tín đồ các tôn giáo như sau :

• Kitô giáo (Thiên chúa giáo, chính thống giáo và Tin lành) : 1,995,000,000
  Hồi giáo : 1,088,000,000
• Ấn độ giáo : 801,000,000
• Phật giáo : 396,000,000
• Ðạo Sikh: 22,000,000
• Tôn giáo truyền thống các bộ lạc : 95,500,000
• Các tôn giáo mới : 154,500,000

Mặc dù Phật tử trên thế giới theo thống kê trên là con số quá khiêm nhường, trong những năm cuối thiên niên kỷ, Phật giáo được truyền bá rộng rãi, Liên Hiệp Quốc đã công nhận ngày lễ Phật đản, Phật giáo rồi sẽ sán lạn trong thiên niên kỷ tới, vì giáo lý của đức Phật thực tiển đáp ứng được những đòi hỏi bức xúc trong đời sống con người ở thời đại ngày nay, cần có cuộc sống yên tĩnh, thoải mái, môi trường sống trong lành và một thế giới hoà bình như lời Phật dạy.

Xin nhắc lại lời của triết gia BERTRAND RUSSELL: " Phật giáo ... còn đi xa hơn khoa học đến những phạm vi mà khoa học không thể đến được vì bị giới hạn bởi những dụng cụ vật chất." (Buddhism ... It takes up where Science cannot lead because of the limitations of the physical instruments.)

May mắn thay cho những ai chọn Phật giáo làm tôn giáo của mình, dù sự lựa chọn ấy do truyền thống gia đình, do cảm tình hay do tìm hiểu. Nhìn qua lịch sử phát triển tôn giáo và giáo lý đạo Phật, giáo lý thực tiển vạch ra một con đường, đi theo đó chúng ta được thăng hóa tâm linh, an lạc cuộc đời và hoà bình trên khắp thế giới cho con người và hết thảy chúng sinh.

Ngày 4 tháng 4 năm 2003

( * ) Trở về Mục Lục