Ðạo Hồi ra đời vào thế kỷ thứ 7 tại Arabia. Người sáng lập là Muhammad Abu Qasim sinh tại thành phố Mecca (Makkah), Arabia năm 570. Mohammad mồ côi cha từ lúc chưa lọt lòng mẹ, sinh ra được ông nội nuôi, sau sống với người chú là Abu Talid. Lúc còn trẻ chuyên hướng dẫn các đoàn du hành trong sa mạc, về sau làm công cho một người đàn bà góa giàu có, chủ một hiệu buôn ở Mecca, tên là Khadija, người phụ nữ nầy sau kết hôn với Muhammad tuy bà lớn tuổi hơn ông nhiều, và họ có một con gái tên là Fatima.

Nhờ đi đó đi đây nhiều nên Muhammad am tường giáo đạo Do Thái và Thiên Chúa, và ngày càng say mê việc tu hành. Ông thường lánh mình ở một nơi yên tĩnh để suy gẫm, đặc biệt về sự phán xét cuối cùng và sự xuất hiện của các nhà tiên tri, sứ giả Do Thái. Một hôm ông nghe được tiếng nói thiêng liêng của Thượng đế từ trên không trung vọng xuống, giao sứ mệnh cho ông, và từ đó ông tự cho mình là sứ giả như nhiều đấng khác xưa kia là Adam, Noah, Abraham, Ishmael, Isaac, Jacob, Soseph, Job, Moses, Aaron, Davis, Solomon, Elias, Jonah, John, Jesus được Thượng đế tuyển chọn và giao cho sứ mệnh răn bảo dân lành, lòng kính sợ đấng Allah và chăm lo sửa mình chuẩn bị cho ngày phái xét. Việc nầy xảy ra vào khoảng năm 610. Muhammad tự cho là được các đấng thiên thần truyền đạt những lời phán bảo của Thượng đế để phổ cập cho nhân gian.

Lúc đầu số người tin theo ông rất ít, đã thế một phần các tín đồ của ông bi dân thành Mecca chống đối, lại thêm Abu Talid và Khadija chết năm 620, nên Mohammad cùng với Abu Bakr di chuyển đến thị trấn Yathrib.

Ðược nhân dân thị trấn Yathrib (280 miles phía Bắc Mecca), vốn gồm nhiều người theo đạo Do Thái khuyến khích - Những người nầy dễ tiếp thu giáo lý của ông hơn - Muhammad dời đến đây ngày 10-7-632, Yathorip từ đây có tên là Medina (Madinah - có nghĩa là thành phố của đấng tiên tri) và ngay hôm ấy trở thành ngày Nguyên Ðán của lịch Hồi giáo Hijra, lịch nầy dựa theo mặt trăng, như âm lịch vậy.

Thành phố Medina là thành phố đầu tiên Muhammad được tôn kính, ông trở thành người lãnh đạo tôn giáo và chánh trị nơi đây. Quyền lực của ông dựa vào số tín đồ đã rời bỏ Mecca đi theo ông, và số tín đồ địa phương theo ông ngày càng đông đảo.

Trước đó người thành phố Mecca tổ chức thành quân đội để tiêu diệt Muhammad và tín đồ của ông. Cuộc chiến tranh dai dẵng trong tám năm ròng, cuối cùng Hồi giáo đã thắng. Muhammad khải hoàn tiến vào thành phố Mecca năm 630. Giữ y như thõa hiệp của Do Thái giáo, không tôn thờ thần tượng nào khác ngoái đấng Giê Hô Va, Muhammad ra lệnh phá hủy tất cả tượng thánh ở trong đền thờ danh tiếng Ka?ba, chỉ trừ Ðá Ðen, một thiên thạch thiêng liêng được giữ ở đó, đây là ngôi đền hình khối vuông (tương truyền do Abraham xây dựng), Muhammad cung tiến ngôi đền cho thánh Allah coi như là mục đích của Hồi giáo, cho đến nay cũng không có hình tượng nào của Mohammad truyền lại để tôn thờ. Sau đó, tự ông ta trở lại Medina. Hai năm sau ông ta chết, thọ 63 tuổi, đó là năm 632, cả nước Arabia thực sự đặt dưới quyền kiểm soát của ông ta.

Muhammad không bao giờ tự cho mình là người sáng tác ra kinh Qur?an, nền tảng giáo lý đạo Hồi, cơ sở luật pháp và các mối quan hệ xã hội của người Arab và người Hồi giáo. Ông chỉ nhận mình là người phát hiện ra kinh thánh, ngoài chức năng kỳ diệu đó ra, ông chỉ là một người như mọi người trần thế khác. Ông lấy bốn vợ chính thức - như kinh Qur?an cho phép - lại thêm cả một đoàn tì thiếp, xong vẫn không có con trai nối nghiệp.

Muhammad mất, những người kế vị ông tiếp tục các cuộc chiến tranh chinh phạt, lập nên một đế quốc rộng lớn trải từ bờ sông Ấn ở Tây Bắc Ấn độ đến tận Ðại Tây Dương men theo bờ Bắc Ðịa Trung Hải, với những thể chế của nhà nước phong kiến-tôn giáo. Ðạo Hồi cũng theo đó mà lan truyền rộng rãi, được một thời gian, đế quốc Arab bị chia năm sẻ bảy song đạo Hồi vẫn giữ được tính thống nhất và vẫn tiếp tục phát triển mạnh mẻ. Ngoài những nước Arab hiện nay đông hơn 100 triệu người, đạo Hồi còn hình thành nhiều vùng rộng lớn từ miền Tây Phillipine qua Indonesia, Malaysia qua Pakistan đến Tây ban Nha, từ Châu Phi da đen cho tới các nước Cộng hòa ở Liên Xô và vùng Tân Cương của Trung Quốc.

Muhammad mù chữ, không biết đọc và viết chữ, những lời giáo huấn của ông được các đệ tử và tín đồ thân cận ghi lại và lưu truyền qua các bản chép trên xương lạc đà, trên đá hoặc trên lá cọ - để tránh tình trạng có nhiều bản kinh Qur?an khác nhau, vị Caliphate (vừa là vua vừa là giáo chủ) đầu tiên nối ngôi Mohammad là Abu Bakr (632-634) cho chỉnh lý thành một bản kinh duy nhất. Ðến thời hoàng đế Ottman (644-656) đại để vào khoảng năm 650, một tiểu ban được cử ra có trách nhiệm chỉnh lý và xác định lần cuối cùng bản kinh chánh thức. Như vậy chỉ sau 20 năm ngày giáo chủ qua đời, kinh thánh của đạo Hồi đã không còn dị bản và cứ y như vậy được lưu truyền cho đến ngày nay.

Tuy vậy, do đặc điểm chữ Arab thường gây nhiều cách hiểu khác nhau về văn phạm, lại trải qua mười bốn thế kỷ lưu truyền, kể cả nhiều nước không nói tiếng Arab, cho nên không tránh khỏi tình trạng nảy sinh một số điểm dị biệt. Ðể khắc phục nhược điểm đó, năm 1923 chánh phủ Ai Cập cho ấn hành một bản kinh chính thức, có chú thích rất đầy đủ nhằm tránh mọi sự hiểu lầm và những cách giải thích khác nhau.

Nhiều nhà nghiên cứu đã nhận xét: Kinh Qur?an là một hiện tượng đặc biệt. Jesus Christ người được coi là đã sáng lập đạo Thiên Chúa, không để lại tác phẩm hoặc di huấn nào. Những cộng đồng Thiên Chúa giáo đầu tiên tách ra từ đạo Do Thái, thừa nhận Cựu Ước vốn của đạo Do Thái và biến nó thành kinh thánh của tôn giáo mình, còn Tân Ước là một tập họp nhiều văn phẩm của những người viết khác nhau, mãi đến cuối thế kỷ IV kinh thánh Thiên Chúa giáo mới thật sự được định hình. Ngược lại, kinh của Hồi giáo là tác phẩm của một người, và chỉ hai mươi năm sau khi người đó qua đời, đã trở thành hoàn chỉnh. Ðó là một điều hiếm thấy, nói lên tài lỗi lạc của Muhammad.

Kinh Qur?an (Koran) về thực chất phản ảnh các hoạt động tôn giáo của Muhammad, với tư cách là một đấng ??sứ giả?? bởi vậy nội dung của nó rất phong phú nhưng phong cách diễn đạt không đồng nhất. Những đoạn ra đời sớm nhất và tương đối ngắn hơn cả mang nhiều tính chất thi ca (kinh Qur?an vốn được viết theo thể văn xuôi có vần). Một phần quan trọng gồm những truyện kể vay mượn từ những truyền thuyết Do thái hoặc Thiên Chúa giáo. Nhất là những truyền thuyết được ghi trong Cựu Ước. Và cuối cùng là những quy định nhằm tổ chức cộng đồng tín đồ ở Medina, đấy cũng là cơ sở cho luật lệ Hồi giáo về pháp lý và lễ nghi.

Ðạo Hồi khẳng định sự tồn tại của một Thượng đế duy nhất, tiếng Arab gọi là Allah, mà sứ giả cuối cùng là Muhammad, có thiên đường và có địa ngục, có phục sinh và phán xét cuối cùng, có thiên thần và ma quỷ. Tính thiêng liêng của kinh Qur?an là nguyên lý cơ bản của đạo Hồi. Có 5 trụ cột chính yếu mà tín đồ Hồi giáo phải theo :

1. Không có chúa, chỉ có Allahh, Muhammad là thông sứ của Allah.
2. Phải cầu nguyện 5 lần mỗi ngày.
3. Phải trả Zakat (đóng góp khoảng 5% tiền bạc, tài sản để đạo Hồi sử dụng giúp cho những người nghèo khó).
4. Phải nhịn ăn từ khi mặt trời mọc đến mặt trời lặn suốt tháng Ramadan, tháng theo trăng của lịch Hồi giáo.
5. Phải hành hương về đền Thánh ở Mecca đối với ai có khả năng tài chánh và sức khỏe.

Ðạo Hồi không có tu sĩ, chỉ có người rao giờ cầu kinh, người trông nom công việc đó, và một vài người chuyên trách về một số việc khác về tôn giáo và xã hội, cả phần xác lẫn phần hồn, nói chung không gò bó lắm về tổ chức và nghi lễ.

Ðạo Hồi thành công nhờ tổ chức người lãnh đạo vừa nắm quyền cai trị nước vừa là giáo chủ, trên hết đạo Hồi tôn xưng bất cứ ai hy sinh cho đạo thì sẽ lên thiên đàng, do đó tín đồ sẳn sàng chết khi người lãnh đạo của họ kêu gọi đến. Lòng tin tạo thành sức mạnh vô biên của tín đồ Hồi giáo.

Dân số thế giới hiện nay có 6.000.000.000, người theo đạo Hồi là 1 tỷ 88 triệu.

Ðạo Hồi cũng cho là đấng Allah tạo nên tất cả mọi vật chúng ta thấy được hay không thấy được kể cả vũ trụ và con người như truyền thuyết của Do Thái giáo.