Các v́ vua Vương Quốc Cambodia cận kim
Quốc Huy và Quốc kỳ Vương quốc Cambodia
Quốc vương Ang Duong (1796-1860), ông trị v́ đất nước Cambodia từ năm 1841-1844, 1845-1860, tên ông phiên âm theo Hán-Việt là Nặc Ông Đôn hay Nặc Ông Giun, là vua vĩ đại của Cambodia, người đă kư thỏa thuận đưa Cambodia thành một xứ bảo hộ của Pháp Có nhiều tranh căi về sự khôn ngoan trong quyết định này. Tuy nhiên có lẽ ông đă quyết định đúng do lúc đó Cambodia đang bị Thái Lan đe dọa về mặt văn hóa phong tục và lănh thổ.
Tượng
Quốc
Vương
Ang Duong (1796-1860)
Dù bị Pháp cai trị nhưng dân Cambodia lại không mất bản sắc nhiều nếu ông quyết định ngược lại. Quốc vương Ang Duong là con trai của vua Ang Eng trị v́ Cambodia từ năm1779 đến1797, em trai vua Ang Chan II, và là chú ruột của nữ hoàng Ang Mey. Ông ở Bangkok trong 27 năm từ khi 16 tuổi đến 43 tuổi. nối ngôi vua từ nữ hoàng Ang Mey
Norodom (1834-1904), có khi phát âm là Narottama, sinh ở Cambodia, tên chính là Ang Vody (Norodom là tên hiệu khi lên ngôi), là vua Cambodia từ năm 1860 đến năm 1904. Ông là con trai của vua Ang Duong, con cùng cha khác mẹ với Hoàng tử Si Votha cũng như vua Sisowath.
Norodom (1834-1904)
Khi ông được sinh ra, Cambodia đang nằm dưới quyền kiểm soát của Việt Nam và Thái Lan. Hai nước mạnh hơn này đă chia đôi đất nước Cambodia nhưng gia đ́nh hoàng gia Ang Duong sống ở khu vực thuộc Thái Lan kiểm soát. Việt Nam và Thái Lan liên tục giao chiến trên lănh thổ của Cambodia để tranh giành quyền kiểm soát. Kinh đô của Cambodia là Oudong, nhưng trung tâm chính khu vực bị Thái Lan kiểm soát nằm tại kinh đô Bangkok của người Thái Lan. Hoàng thân Norodom được cha ḿnh gửi qua học ở Bangkok, nơi đây ông theo học kinh Phật cũng như ngôn ngữ Pali.
Năm 1866, Norodom dời đô từ Oudong về thủ đô mới đặt tại Phnom Penh.
Chính ông là người đă xây dựng chùa Wat Preah Morokat tại thủ đô Phom Penh. Khi ông mất năm 1904, đă chỉ định con ông nối ngôi, nhưng ông này không được ḷng người Pháp, nên em một cha khác mẹ là Sisowath lên nối ngôi.
Sisowath (1840 - 1927) sinh ra tại Odongk ở Cambodia. Ông là con trai của vua Angduong và là anh em cùng cha khác mẹ với Hoàng thân Si Votha và vua Norodom. Sisowath nối ngôi anh là Norodom làm vua Cambodia từ 1904 đến khi băng hà năm 1927.
Sisowath (1840-1927)
Khi ông sinh ra, Cambodia đang bị Thái Lan và Việt Nam tranh giành lănh thổ. Gia đ́nh của vua Angduong sống ở phần đất do Thái Lan kiểm soát. Giống như vua Norodom, Sisowath học tại kinh đô Bangkok. Măi đến năm 1860 ông mới quay về Cambodia khi phụ hoàng của ông là Angduong băng hà. Năm 1904, khi Norodom băng hà, Sisowath đă lên ngôi vua Cambodia. Năm 1927, ông băng hà, con trai ông là thái tử Sisowath Monivong kế vị ngôi vua.
Sisowath Monivong (1875-1941), ông sinh ra tại Phnom Penh năm 1875. là con trai thứ hai của vua Sisowath. Trong thời kỳ này, bác của ông là vua Norodom đang trị v́. Năm 1884, sau khi Pháp chiếm Lào và Việt Nam, Campuchia đă trở thành một xứ thuộc địa trực tiếp của Pháp.
Sisowath Monivong
(1875-1941)
Năm 1927, vua cha Sisowath băng hà, Sisowath Monivong lên nối ngôi, trị v́ nước Cambodia thuộc địa của Pháp từ năm 1927 cho đến khi băng hà năm 1941, truyền ngôi lại cho cháu ngoại là Norodom Sihanouk.
Norodom Sihanouk (sinh 31 tháng 10, 1922) sinh tại Phom Penh, là con trai của hoàng thân Norodom Suramarit và công chúa Sisowath Kossomak, học tiểu học tại trường Pháp École François Baudoin Phnom Penh, học trung học tại trường Lycée Chasseloup Laubat Sàig̣n (nay là Trường Lê Quư Đôn) cho đến khi lên ngôi, sau đó học tại trường binh bị Saumur, Pháp. Khi vua Sisowath Monivong (ông ngoại của Sihanouk) băng hà vào ngày 23 tháng 4 năm 1941, Hội đồng Tôn vương đưa Norodom Sihanouk lên ngôi vua. Ông đăng quang tháng 11 năm 1941
Norodom Sihanouk
(1922- ) lên ngôi quốc vương Cambodia lúc 18 tuổi.
Sau 1945 đến cuối thập kỷ 1950, vua Sihanouk có xu hướng dân tộc chủ nghĩa và bắt đầu yêu cầu Pháp trao trả chủ quyền và về nước. Tháng 5 năm 1953, ông sang tị nạn tại Thái Lan và từ chối hồi hương cho đến khi có độc lập. Ông về nước ngày 9 tháng 11 năm 1953. Ngày 2 tháng 3 năm 1955, ông thoái vị nhường ngôi cho cha, giữ chức thủ tướng.
Norodom Suramarit (1896 – 1960) sinh tại Phnom Penh. Là anh em họ với vua Sisowath Monivong, về sau cưới công chúa Sisowath Kossomak Nearireath con gái của vua Sisowath Monivong. Năm 1955 Norodom Sihanouk thoái vị, nhường ngôi cho cha. Norodom Suramarit lên ngôi vua từ năm 1955 cho đến lúc băng hà năm 1960.
Norodom Suramarit
(1896-1960)
Norodom Sihanouk . Sau khi Norodom Suramarit băng hà, Hội Đồng hoàng tộc Cambodia, đă bầu Norodom Sihanouk làm Quốc trưởng Cambodia năm 1960.
Norodom Sihanouk
(1922- )
Năm 1970, Quốc Trưởng Norodom Sihanouk bị Lon Nol, truất phế khi ông đi công du nước ngoài.
Khi Cộng Ḥa Khmer rơi vào tay Khmer đỏ năm 1975, Norodom Sihanouk được phong làm Quốc Trưởng, nhưng thấy chế độ tàn bạo, ông từ chức vào tháng 4 năm 1976.
Năm 1982, Hoàng than Norodom Sihanouk được bầu làm Chủ tịch Chánh phủ Liên Hiệp Cambodia gồm: Đảng Funcipec của ḿnh, Mặt trận giải phóng Campuchia của Son Sann và Khmer Đỏ. Quân Việt Nam rút khỏi Cambodia năm 1989, để lại chính phủ thân Việt Nam của Thủ tướng Hun Sen lănh đạo Nước Cộng ḥa Nhân dân Cambodia.
Các đảng phái ở Cambodia đă đàm phán đến năm 1991 và các bên đă đ̣ng ư kư thỏa thuận ḥa giải toàn diện ở Paris. Ngày 14 tháng 11 năm 1991, Hoàng thân Norodom Sihanouk trở về Cambodia sau 13 năm lưu vong. Tháng 9 năm 1993, nước Cộng Ḥa Nhân Dân Cambodia, trở thành Vương quốc Cambodia, Sihanouk trở thành quốc vương Cambodia và con trai ông, thái tử Norodom Ranarit làm thủ tướng. Theo Hiến pháp của Cambodia, quốc vương chỉ "trị v́ nhưng không cai trị".
Do bệnh tật, ông phải đi lại chữa trị ở Bắc Kinh nhiều lần. Thú tiêu khiển của Sihanouk: sáng tác âm nhạc bằng các thứ tiếng khác nhau (tiếng Cambodia, tiếng Pháp và tiếng Anh), đạo diễn nhiều bộ phim và chỉ huy dàn nhạc. Ông có website riêng. Tháng 1 năm 2004, ông tự chuyển sang sống lưu vong tại B́nh Nhưỡng, sau đó là Bắc Kinh, lấy lư do sức khỏe kém, ông tuyên bố thoái vị ngày 7 tháng 10 năm 2004. . Hiến pháp Cambodia không cho phép tự thoái vị. Chea Sim, Chủ tịch Thượng viện Cambodia, tạm nắm giữ chức Quyền nguyên thủ quốcgia cho đến ngày 14 tháng 10 Hội đồng Tôn vương bầu Norodom Sihamoni – một trong những người con trai của Sihanouk - lên làm quốc vương mới.
Norodom Sihamoni (sinh ngày 14 tháng 5, 1953) tại Phnom Penh là con trai cựu Quốc vương Norodom Sihanouk và Hoàng hậu Norodom Monineath Sihanouk.
Lễ đăng quang Quốc vương
Cambodia Norodom Sihamoni (1953 - )
Thời niên thiếu của ông chủ yếu ở Praha, Tiệp Khắc. Ông đă học các môn nhạc, kịch, khiêu vũ tại Nhạc viện Quốc gia Praha, tốt nghiệp Viện Hàn lâm Nghệ thuật Âm nhạc Praha năm 1975. Đến năm 1976, ông tốt nghiệp cao học về nghệ thuật điện ảnh tại Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Triều Tiên. Sau đó, ông làm giáo sư khiêu vũ cổ điển tại nhiều nhạc viện của Pháp; làm Chủ tịch Hội múa Khmer tại Pháp; làm đạo diễn nghệ thuật nhóm balê DEVA rồi Hiệp hội điện ảnh Hoàng gia Khmer (Khemera Picture), sáng tác 2 bộ phim balê "Giấc mơ" và "Bốn nguyên tố".
Về mặt chính trị, ông từng làm đại diện của Cambodia tại Liên Hiệp Quốc và UNESCO. Ngày 1 tháng 2 năm 1994, ông được phong làm Thái tử (Sdech Krom Khun). Đến ngày 14 tháng 10 năm 2004 được Hội đồng Tôn vương chọn làm Quốc vương Vương Quốc Cambodia thay vua cha thường xuyên ở Bắc Kinh chữa bệnh. Lễ đăng quang chính thức đă diễn ra ngày 29 tháng 10 năm 2004. Ông 51 tuổi, chưa có hoàng hậu.
Website của Hoàng thân Sihanouk
Website của Quốc vương Norodom Sihamoni
Tổng
hợp theo Internet
Louisville ngày 8-4-2011