Trở về Việt Nam

Phúc Trung

Tôi không định gặp hay gọi điện thoại thăm anh Hoàng Trọng Cang hay anh Nguyễn Văn B́nh tại phi trường Dallas, v́ tôi chỉ có khoảng một giờ đồng hồ để chuyển máy bay, chẳng may khi đến nơi tôi mới biết chuyến bay của tôi bị dời lại 2 giờ, thời gian chờ đợi đó, muốn gọi điện thoại cho anh Cang và anh B́nh tôi lại không có số điện thoại mang theo, t́m trong Niên Giám điện thoại không thấy tên, loay quay mất hơn nữa tiếng đồng hồ, tôi mới gọi tới một người lạ có họ Hoàng, may thay người nầy ở cùng khu phố, nên biết anh Cang, đă cho tôi số điện thoại của anh Cang, tôi gọi thăm anh rồi xin số điện thoại của anh B́nh, rồi tôi gọi thăm anh B́nh, nhờ anh B́nh báo cho Anh Thu biết, chuyến bay của tôi bị trễ đến 2 giờ.

Mười giờ đêm tôi đến phi trường Los, có anh chị Ngô Mạnh Thu, anh Tuệ Linh, chị Tuyết Mai chờ đón, chúng tôi đi t́m chị Nguyễn Thị Tâm để cùng con gái của Chị Check-in vé về Việt Nam, rồi chúng tôi đến Mac Donal ăn uống và nói chuyện. Một chút trao đổi về Ban Hướng Dẫn Trung Ương Gia Đ́nh Phật Tử Việt Nam Tại Hoa Kỳ, anh Thu trao trách nhiệm cho tôi thay mặt tất cả Anh Chị Em Ái Hữu GĐPT Vĩnh Nghiêm Hải Ngoại đến thắp nén hương cho Anh Đặng Văn Khuê, chia buồn và trao cho gia đ́nh anh số tiền $200.00 cùng h́nh ảnh ghi lại trong lễ Truy Niệm vừa qua, tôi ngại những thủ tục khó khăn nên đă bỏ lại huy hiệu Hoa sen trắng, huy hiệu cấp Dũng và băng video. Anh cũng yêu cầu tôi bàn về việc cấp học bổng cho Đoàn sinh các Gia Đ́nh Phật Tử Miền Vĩnh Nghiêm và nên đi thăm các Gia Đ́nh, những dặn ḍ, những t́nh cảm trao gửi đậm đà, rồi cũng phải chia tay.

Tôi về đến Sàig̣n ngày Chủ nhật 25-8-1996, trưa hôm sau, nhơn đi ngang qua đường Điện Biên Phủ, tôi ghé thăm anh Vơ Đ́nh Cường, tôi bước vào pḥng khách, nh́n sang pḥng ăn, anh chị đang chuẩn bị dùng thức tráng miệng, rồi anh Cường bước ra pḥng khách nh́n tôi có vẻ ngỡ ngàng, ngược lại, tôi trông anh có vẻ già đi nhiều so với năm năm trước, tôi đến đây chào từ giă anh, rồi anh Cường nhận ra tôi, anh gọi chị ra pḥng khách, nh́n chị tuổi đă cao, nét đẹp vẫn c̣n, chị đă gầy đi nhiều so với thuở trước.

Anh đề tặng tôi một quyển Những cập kính màu và quyển sách dịch Cô gái bất khuất của Sommerset Maugham, tác giả mà tôi rất thích, ông là một văn hào nhưng không hề được giải Nobel, bởi v́ chuyện của ông tả chân những cảnh đời tối tăm, nó là cái là chớ không phải cái phải là của xả hội. Anh cũng trả lời về một lá thư, tôi có hỏi về Gia Đ́nh Phật Tử : - Anh có được thư Tông, nhưng anh không trả lời v́ có anh em ở Trung, viết về Gia Đ́nh Phật Tử hơi khác.

Ngoài ra c̣n một việc riêng, anh chị nhờ hỏi cách thức xin nhập hộ khẩu cho người từ nước ngoài về, v́ chưa biết rơ nên tôi có hẹn sẽ trở lại.

Rời khỏi nhà Anh Cường, tôi đi đến thăm Bác Tôn Thất Liệu, hàn huyên vài câu, Bác và tôi cung đi đến nhà Anh Khuê. Đến nơi, Bác Liệu lại đi vào con hẻm gần đó để mời thêm anh Nguyễn Hữu Hy, anh Hy có họ hàng với Anh Ngô Mạnh Thu, tôi đă thay mặt cho tất cả anh chị em GĐPT Việt Nam ở Hải Ngoại chia buồn cùng gia đ́nh Anh Khuê, trao lại h́nh ảnh buổi lễ Truy Niệm và Cầu Siêu và số tiền $200.00. Tôi thắp một nén hương để cầu nguyện cho hương linh anh tiêu dao miền Cực lạc, rồi tới Bác Liệu và Anh Hy cùng niệm hương cho Anh. Trước khi ra về Chị Khuyến. Con gái anh Khuê có yêu cầu tôi gửi về cho chị băng Video của buổi lễ, tôi hứa sẽ gửi rồi chia tay với anh Hy.

Trên đường về, Bác Liệu và tôi ghé lại chùa Giác Minh, tôi gửi xe ở nhà Hảo, Con gái Bác Nguyễn Trọng, Hảo cho tôi biết Gia Đ́nh Phật Tử Giác Minh không c̣n được sinh hoạt ở chùa Giác Minh nữa, nay đă dời về chùa Lâm Tế.

Chúng tôi đă vào thăm Hoà Thượng Đức Nhuận, ở pḥng mà ngày xưa Thầy làm trụ tŕ đă ở đó, Thầy cho biết, trước khi được thả, công an đă sửa pḥng nầy lại cho Thầy, tôi c̣n nhớ trước kia tôi đă đến thăm Thầy, pḥng ở tầng trệt phía ngoài cùng, hôm đó có giáo sư Doăn Quốc Sĩ cũng đến thăm Thầy, hai vị đă trao đổi với nhau về bức tượng Quán Thế Âm đứng trên quả địa cầu thời đó, tôi cũng có nghe nói về những bức tượng nầy, do một điêu khắc gia Phật Tử phát tâm đúc tượng bằng thạch cao giao cho Anh Nguyễn Khắc Từ biếu các nơi.

Trong căn pḥng nhỏ và thiếu sáng đó, tôi thấy Thầy có nước da trắng và béo ra, có lẽ Thầy ít ra ngoài và không đi đâu, Thầy lấy quyển Phật Học Tinh Hoa ra viết tặng cho tôi một quyển và hai quyển khác tặng cho Thượng Tọa Trí Hiền và Thượng Tọa Cố Vấn Ái Hữu Vĩnh Nghiêm. Thầy có nói về những t́nh thế khó khăn, sự tranh đấu về ư thức hệ trước đây. Thầy hỏi thăm gia đ́nh tôi v́ năm 1980, trừ tôi ra, nhà tôi và các cháu đều quy y với Thầy. Thầy cũng nhắc nhủ rằng quư Thầy đang làm việc trong Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam, v́ lư do v́ đó chẳng đặng đừng, hăy thông cảm cho trường hợp của họ là những vị rất kham nhẫn, phải kính trọng. Đó là tấm ḷng Từ bi và Hỷ xả của một vị Ḥa Thượng nguyên là Chánh Thư Kư Viện Tăng Thống, cũng là Gia Trưởng GĐPT Giác Minh.

Rồi chúng tôi đến chùa Vĩnh Nghiêm, trước tiên vào Đoàn Quán, nơi đây chúng tôi có gặp chị Nguyễn Thị Oanh, một chị Trưởng năng nổ của Gia Đ́nh Phật Tử Vĩnh Nghiêm ngày nay, trao cho chị một món quà của chị Tâm gửi. Đoàn quán cất chung một dăi với những gian nhà khác, ở về phía lầu chuông của chùa.

Rời Đoàn quán, chúng tôi vào pḥng Trụ tŕ thăm Hoà Thượng Thanh Kiểm, trông ngài cũng vẫn như độ nào, nhân dịp nầy Bác Liệu có tŕnh bày chương tŕnh cấp học bổng cho Đoàn Sinh Gia Đ́nh Phật Tử, Thầy dạy rằng việc lập danh sách, rồi tiền gửi tới gửi lui sẽ gây nhiều khó khăn, việc nhận học bổng như vậy có thật cần thiết hay không ? Nên nghiên cứu lại ! Tôi có tŕnh thầy, Thầy Trí Hiền muốn xin ảnh chùa Trung Hậu để cho Phật Tử thấy chùa đă xây cất lại, Thầy bảo cho tôi biết Thầy sẽ ra đó lại để xây thêm hai dăi Đông và Tây lang, một để làm nhà Tăng, hai để làm Trường Cơ Bản Phật Học, Thầy cho biết ngày nay ở Bắc có tất cả 7 trường Cơ Bản Phật Học, có lẽ Thầy quên, không nói ǵ về tấm ảnh tôi xin cho Thượng Toạ Trí Hiền, viện chủ Trung Tâm Phật Giáo Khuôn Việt ỏ Texas, Bác Liệu nói sẽ đưa cho tôi tấm ảnh của GĐPT ra viếng chùa, cho đến khi tôi đi, Bác Liệu vẫn chưa trao cho tôi - Xin lỗi TT. Trí Hiền, tôi không làm tṛn việc Thầy đă nhờ tôi, Sàig̣n một ít ngày về thăm, quả là ngắn ngủi, nhớ trước, quên sau - V́ đến giờ cơm chiều của chư Tăng, chúng tôi xin phép lui ra.

Trước khi chia tay với Bác Liệu, tôi có hẹn sẽ đến Vĩnh Nghiêm vào Lễ Vu Lan, và nhắc lại rằng Anh Tuệ Linh có yêu cầu tôi sưu tầm một số h́nh ảnh sinh hoạt để có thể làm một Tập Kỷ Yếu GĐPT Miền Vĩnh Nghiêm. Đến 5 giờ chiều ngày lễ, tôi bị kẹt ở ngă tư Huỳnh Văn Bánh và Nam Kỳ khởi nghĩa, liệu khó vào chùa và nhất là sẽ có quá đông người nên tôi đành lỗi hẹn phải quay về nhà.

V́ tôi không tới chùa được cho nên đêm sau, Nguyễn Huy Nghiễn, Trần Đ́nh Hùng và Cô Nguy vợ Hùng đi đến thăm tôi. Nghiễn tặng cho tôi bản nháp Tập Kỷ Yếu và Kỹ Năng Trại Tuệ Tạng 3 ở Ḥn Một Long Hải có các Gia Đ́nh Phật Tử Giác Long, Giác Ngạn, Phước Viên, Vĩnh Nghiêm tham gia và một Tập Bài Thơ Tặng Vợ, nội dung gồm thơ và nhạc do anh sáng tác, và c̣n nữa, anh c̣n tặng cho tôi một Tập Kỷ Yếu Trại Hiếu Oanh Vũ tại chùa Giác Lâm ngày 18-8-1996 do Ban Hướng Dẫn Gia Đ́nh Phật Tử Thành Phố Hồ Chí Minh tổ chức, anh Đặng Đ́nh Dũng làm Trại Trưởng. Trong ấy vỏn vẹn chỉ có một tấm ảnh màu chụp Dũng và Nghi Yên. Hùng hứa sẽ trao cho tôi một số ảnh của Trại Tuệ Tạng 3, c̣n ảnh xưa, Hùng yêu cầu tôi liên lạc với Dũng để Hùng chụp lại. Hùng trách Tuệ Linh không viết thư cho Hùng, tôi đính chánh tay Tuệ Linh đau khó khăn khi viết. Chúng tôi hẹn gặp lại nhau tại Phở Ḥa vào chiều Chủ nhật 8-9-1996. Thật khuya Nghiễn, Hùng và Nguy mới ra về, để lại cho tôi thắc mắc ai là Cao Văn Tiến, Trưởng Ban Hướng Dẫn GĐPT Thành phố Hồ Chí Minh ? Lạ hay quen ? Trúc Hải và tôi có một người quen là Cao Tấn Tiến, học ở Sàig̣n, sau nầy sinh sống ở Biên Ḥa. Phải anh ta không ?

Một tối, em Kim Phượng gọi điện thoại hỏi tôi có biết tin ǵ không, tôi trả lời không, Phượng cho biết đêm 21-8-1996, mẹ em, chị Cố Vấn của chúng ta v́ cơn bệnh nặng phải đưa đi bệnh viện, trước khi đi, tôi có nhận được thư của chị, chữ viết rung tay khó đọc, chị cho biết về Sàig̣n có bị té, trở lại Mỹ nghe đau trong phổi, có đi khám Bác sĩ, có điều trị, mọi việc đă ổn định, tôi lo lắng v́ tuổi già của chị, những ngày Phú, Quỳ, Trâm, Phượng, Phước c̣n nhỏ, tôi đă sống trong gia đ́nh chị với các em, chị luôn luôn dành cho tôi một chỗ trong gia đ́nh, ngày tôi sang thăm chị ở Virginia, dù có đi đâu, buổi tối cũng phải từ chối cơm khách để về dùng cơm với chị. Tôi tự hỏi chị Hồng Loan hay anh Thu có biết tin chưa ?

Tôi dành vài hôm về miền Hậu Giang thăm gia đ́nh, vài hôm đi viếng chùa trên núi Dinh ở Bà Rịa, đêm ngủ với một người bạn trong một cái cóc nhỏ, tôi đă có th́ giờ ngồi ở đó nh́n ra biển Đông cũng là biển Nam Hải, nơi Đức Quán Thế Âm ngài ngự, ngài đă thí vô úy và cứu độ cho bao nhiêu người đă vượt biển Đông về vùng đất hứa ! Đèn đêm lấp lánh chốn ăn chơi của Vũng Tàu ngày nay, thỉnh thoảng có vệt sáng của ngọn hải đăng, đêm thật là yên tĩnh, tôi ngồi ngoài nh́n cảnh vật, bên trong cóc bạn tôi tụng kinh, niệm Phật. Đến khuya, bạn tôi lại công phu tụng kinh, tôi ngồi thiền. Có lẽ một ngày nào đó, tôi sẽ trở lại đây sống với núi rừng, cảnh vật thiên nhiên với ngày ngày câu kinh tiếng kệ chuẩn bị cho một ngày về cơi an nhiên tịch tĩnh.

Trở lại Sàig̣n, trưa Chủ nhật tôi đi quay Video cảnh Tháp chùa Giác Lâm, một ngọn tháp bảy từng to lớn để tôn trí Ngọc Xá Lợi, đây là một ngọn tháp mới xây ở xa trước chùa, nơi khu đất xưa kia là sân banh, tôi cũng thu h́nh ảnh ngọn tháp Việt Nam Quốc Tự, Phật Giáo Việt Nam đă lấy lại một phần đất và ngôi tháp nầy, đă xây xong sáu tầng, mỗi tầng thờ một tượng Phật, tôi thấy có Phật tử đi lại và lễ Phật trên những tầng tháp đó, c̣n tầng tháp thứ sáu và nóc đang xây dở dang, phía trước tháp bên tay phải gần ngoài đường có đặt tượng Đức Quán Thế Âm cao hơn 2 thước, nh́n ra đường Trần Quốc Toản.

Rồi tôi đến chùa Lâm Tế, chùa cất trong khuôn viên cũ ở đường Nguyễn Trải, ngôi chánh điện và cổng đă xây xong, đây là ngôi chùa đẹp, chỉ tiếc khuôn viên hơi nhỏ, kiến trúc Việt Nam có chút đường nét Khme, bên trong trang trí những hoa văn, phù điêu sơn son thếp vàng lộng lẩy, thờ phượng rất trang nghiêm.

Gia Đ́nh Giác Minh vừa mới dời về sinh hoạt nơi đây, do đó có nhiều đoàn sinh mới, đồng phục chưa có. Sau khi các em lễ Phật, rồi tập trung trước sân chùa để chào cờ, sau đó Trưởng Nga - Trưởng đă trúng cách thủ khoa khóa Huấn Luyện Lộc Uyển đầu tiên của GĐPT Miền Vĩnh Nghiêm do tôi làm Trại Trưởng năm 1964 - đă giới thiệu tôi là nguyên Liên Đoàn Trưởng của Gia Đ́nh Giác Minh, yêu cầu tôi có vài lời với các em, nhân đó tôi nhắn nhủ các em cố gắng đi sinh hoạt, học tập để trở thành Phật tử chân chánh, theo bước của các anh chị để cho GĐPT ngày càng hưng thịnh hơn. Sau khi nói chuyện với các em, tôi có gặp anh Châu, một nhân vật lạ, được giới thiệu là Phó Trưởng Ban Hướng Dẫn GĐPT T/P Hồ Chí Minh. Nga có hẹn gặp tôi vào tối thứ Năm 12-9-96.

Sau khi rời Giác Minh, tôi đến thăm anh Huỳnh, gia đ́nh đang ngồi xem TV ở pḥng khách, tôi bước vào, chị Huỳnh nhận ngay ra tôi, c̣n anh Huỳnh cũng ngỡ ngàng trong phút đầu tiên gặp lại đó, tôi hỏi thăm sức khoẻ của chị Huỳnh v́ tuần trước, gọi điện thoại tới nhà, có người cho biết anh Huỳnh vào bệnh viện thăm chị, chị bị đưa đi cứu cấp v́ bệnh tim. Sau khi tay bắt mặt mừng ấy, anh Huỳnh vào trong, lấy một quyển sách mỏng viết để tặng cho Tuệ Linh, anh nói v́ chỉ c̣n một quyển mà thôi. Chị Huỳnh nhắc anh lấy cho tôi vé đi xem ca nhạc, đây là những buổi tŕnh diễn do con anh, Diệu Đức chẳng những là nhạc sĩ mà c̣n là đạo diễn, đang dàn dựng chương tŕnh dân ca, tŕnh diễn trên sân khấu quận Nhất, tuy nhiên tôi không có ngày giờ trở lại để lấy vé, xem tŕnh diễn dân ca mặc dù tôi rất thích.

Đến chiều như đă hẹn, tôi chở nhà tôi đến Phở Ḥa, cơn mưa chiều của thành phố ướt át, đi ngang qua Vĩnh Nghiêm, thấy Gia Đ́nh Phật Tử Vĩnh Nghiêm đang sinh hoạt trong chùa, nhưng đă trễ hẹn và v́ mưa ướt nên tôi không ghé lại. Đến nơi, tôi thấy ḿnh đến sớm, Thu đi đâu đó về gặp tôi cho biết Nữu đang sửa xe, rồi Hùng đến, rồi lần lượt Nữu, Bác Liệu, Anh Hy, Cao Bá Hưng, Nghiễn, chị Oanh, Hùng, Kiều, Ngọc đến hơi trễ một chút, chúng tôi gặp nhau hàn huyên, trao đổi những sinh hoạt ngày nay về GĐPT T/P Hồ Chí Minh, về Vĩnh Nghiêm, về các Trại vừa mới tổ chức. Nghiễn cho biết ở Bắc, ngoài Gia Đ́nh đang sinh hoạt ở chùa Quán sứ, c̣n có một Gia Đ́nh thứ hai do Hướng đạo Việt Nam giúp đở phần chuyên môn. Anh Hy gợi ư hỏi tôi có nhắn gửi ǵ ? Tôi tâm sự niềm ước ao, mong muốn chung của Ái Hữu Vĩnh Nghiêm là thống nhất, đoàn kết và thương yêu nhau hơn trong t́nh Lam của chúng ta. Không hẹn mà gặp anh Ngọc và chị Mai ở Gia Đ́nh Giác Hạnh đến t́m Nữu. Anh Nghiễn đă giới thiệu chị Mai, một Trưởng đường hoàng bước vào Gia Đ́nh Phật Tử bằng con đường lớn là làm Trại Trưởng Trại Lộc Uyển, trại đầu tiên sau khi Gia Đ́nh Phật Tử phục hoạt. Hùng trao cho tôi một tập ảnh Trại hè ở ḥn Một, Long Hải và yêu cầu tôi gặp Dũng để cho Hùng chụp lại ảnh Gia Đ́nh Giác Minh thuở xa xưa, tôi hứa sẽ gặp vào tối thứ Năm v́ đă có hẹn.

Chị Mai cáo từ ra về, chúng tôi cũng chấm dứt buổi tiệc, chị Mai và anh Ngọc c̣n đứng chờ tôi ở pḥng ngoài, khi tôi bước tới, chị chận tôi lại và nói : " Xin anh vui ḷng cho em gửi lời tới anh Ngô Mạnh Thu, trước kia khi sinh hoạt, c̣n trẻ thiếu suy nghĩ, em có lỗi lầm với anh Thu, nay cho em gửi lời xin lỗi !

Tôi đến Toà soạn báo Giác Ngộ để thăm anh Cầm, khi tôi đến, anh đang trao đổi với một thầy, anh quay lưng lại về phía cửa nên không thấy tôi, có người báo cho anh, anh quay lại thấy tôi, không ngạc nhiên lắm, mừng rỡ chào rồi cùng tôi ngồi nói chuyện khá lâu, anh thanh minh nhiều việc, anh cho rằng việc thành lập lại Gia Đ́nh Phật Tử, là để cho sinh hoạt được hợp pháp, khỏi bị bắt bớ, khó khăn. Anh nhờ người khác lấy tặng cho tôi vài số tuần báo Giác Ngộ.

Tôi có việc riêng không thể gặp Nga vào tối thứ Năm, do đó tôi phải đi tới thăm chị Nguyễn Thị Cảnh và La Kiến Nam để hỏi thăm địa chỉ nhà Nga, nơi đó tôi có đến vài lần, nay Sàig̣n phố phường kiến thiết lại, xây nhiều nhà đôi ba tầng, một cao ốc cao nhất thành phố, bạn tôi chịu trách nhiệm xây cất để làm văn pḥng cho các cơ sở nước ngoài, cao cao 37 tầng, ở chỗ căn nhà cũ của Thống Tướng Lê Văn Tỵ, phía sau toà nhà của hảng xăng Shell, do vậy mà tôi khó t́m nhà Nga, nhưng chị Cảnh và Nam không có địa chỉ, cuối cùng tôi tự t́m cũng thấy nhà Nga. Nga đă tặng cho tôi một số ảnh, tôi nhận ra Cao Văn Tiến, anh ta là thành viên phái đoàn Gia Đ́nh Phật Tử Thủ đô Sàig̣n ra thăm viếng Cố đô Huế năm xưa 1964, anh ta đă bỏ đoàn đi ĐàNẳng, là Huynh Trưởng Trực, tôi đă phê b́nh sự thiếu tôn trọng kỷ luật của anh ta ngay khi tập họp sau buổi cơm chiều nơi sân chùa Từ Đàm, chị Hồng Loan và một chị nữa đă cho rằng tôi quá lời, trường hợp đó nên " đóng cửa dạy nhau '" v́ tất cả đều là Huynh Trưởng. Tôi nhắn gửi Nga, dù v́ lư do phải tổ chức sinh hoạt cho hợp pháp, các Gia Đ́nh Phật Tử miền Vĩnh Nghiêm cũng nên quy tụ trong những sinh hoạt với nhau, Nga đưa ra lư do Ban Hướng Dẫn hiện nay do Bác Liệu áp đặt như thế, Dũng, Nga không hài ḷng. Tôi c̣n lạ ǵ Đặng Đ́nh Dũng, ngày xưa Dũng làm Liên Đoàn Trưởng Giác Minh, sinh hoạt ở Việt Nam Quốc Tự, c̣n Phạm Minh Tâm làm Liên Đoàn Trưởng Giác Minh, sinh hoạt ở ngôi chùa đối diện với Học viện Quốc Gia Hành Chánh. Trước khi tôi ra về, Nga c̣n yêu cầu tôi giúp may đồng phục cho các em mới đi sinh hoạt, c̣n số tiền giúp trước kia, Nga đă dùng may 6 cái liều vải, 20 áo dài cho các em Thiếu Nữ, áo dài chỉ mặc khi các ngày lễ lớn. Tôi không dám hứa hẹn ǵ cả.

Một buổi sáng, tôi có dành một chút thời gian vào Thảo Cầm Viên Sàig̣n, chỉ để xem cây Bồ Đề vào năm 1958 hay 60 do Phó Tổng Thống Ấn Độ sang thăm viếng Việt Nam Cộng Ḥa, đă vào đó trồng một cây Bồ Đề, gần đây tôi mới thắc mắc và nghi quyết nó là cây Bồ Đề gốc từ Bồ Đề Đạo Tràng nơi Đức Thế Tôn đă thành đạo, một Phó Tổng Thống sang không thể trồng một cây không quí, nhưng ngày ấy báo chí không chua rơ là Cây Bồ Đề gốc nơi đức Phật thành đạo chẳng qua v́ lúc đó Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm là người công giáo, hoặc Tổng Thống Diệm không muốn chua thêm câu ấy, hoặc Bộ Ngoại giao Ấn Độ muốn Phó Tổng Thống biếu cho Phật Giáo Việt Nam một bảo vật nhưng tế nhị không muốn làm mích ḷng Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm. Cây Bồ Đề ở Thảo Cầm Viên Sàig̣n cùng với cây Bồ Đề ở trung tâm thị xă Châu Đốc đều là cây con lấy từ Bồ Đề Đạo Tràng ở Ấn Độ, quí hơn các cây Bồ Đề trồng ở Chùa Linh Sơn, Xá Lợi, Giác Lâm... do Đại Đức Narada tặng. Thảo Cầm Viên đă chiết nhánh, trồng thêm một cây nữa, ngày nay trước đền thờ Hùng Vương, đối diện với Viện Bảo Tàng Sàig̣n có hai cây Bồ Đề, thân cây lớn đến hai người ôm mới giáp ṿng.

Ngày tôi ra phi trường có Bác Liệu và Chị Dương tiễn đưa, tôi đă thanh minh vài việc tiền nong có người đă hiểu lầm vào năm xưa khi anh Thu c̣n ở Việt nam. Khi tôi trở lại Los, chị Lê Xuân Mai có gặp tôi, tôi tưởng chị chờ đón ai, không ngờ có cả anh Thu, Tuệ Linh, chị Tâm ra đón tôi ở phi trường, nhưng chúng tôi lại không gặp nhau, tiếc quá, cho tôi có lời xin lỗi v́ tôi phải chạy cho kịp với thời gian, nào là check- in vé, chuyển gửi hành lư ở một phi trường xa lạ.

Tôi đă mang về một số h́nh ảnh xưa, nay. Tôi ghi lại đây những ḍng nầy mong gửi đến quư Anh Chị một chút ǵ của quê hương, sinh hoạt và t́nh Lam của chúng ta.

Phúc Trung

Trở về Mục Lục